Αν η Πλατεία Ταχρίρ της Αιγύπτου είναι η εικόνα που έμεινε σαν αποτύπωμα του ενθουσιασμού της Αραβικής Άνοιξης, τα συντρίμμια στους δρόμους των προαστίων της Συρίας είναι το αποτύπωμα της ήττας της.
Σήμερα η Συρία είναι σε μεγάλο βαθμό διχοτομημένη. Το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ και οι σύμμαχοί του ελέγχουν το μεγαλύτερο κομμάτι του Νότου, ενώ ένα μεγάλο τμήμα του Βορρά βρίσκεται στα χέρια Κουρδικών δυνάμεων που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ.
Οι ετερόκλιτες ένοπλες ομάδες που κατέχουν δύο μικρούς θύλακες στα Βορειοδυτικά της Συρίας ελάχιστη σχέση έχουν τώρα πια με τις μαζικές διαδηλώσεις του 2011.
Το επαναστατικό κίνημα έχει καταπνιγεί χρόνια τώρα.
Αλλά οι πρώτες μέρες της επανάστασης έδειξαν πώς τα πράγματα θα μπορούσαν να είχαν πάει αλλιώς.
Η Αραβική Άνοιξη έφτασε στη Συρία καθυστερημένα σε σχέση με τις άλλες χώρες, όπου ο λαός ξεσηκώθηκε στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Μαζικές διαδηλώσεις και απεργίες είχαν ήδη ανατρέψει δικτάτορες στην Τυνησία και την Αίγυπτο προτού ξεσπάσουν οι διαδηλώσεις στη Συρία.
Όμως όλα τα καθεστώτα φοβόταν την επανάσταση.
Οι σχετικά μικρής κλίμακας διαδηλώσεις που άρχισαν στη Συρία το Μάρτιο του 2011 αντιμετωπίστηκαν με σκληρή καταστολή. Οι δυνάμεις ασφαλείας του καθεστώτος απήγαγαν μια ομάδα ανήλικων νεαρών απλά γιατί έγραψαν ένα επαναστατικό σύνθημα στους τοίχους του σχολείου τους: "Ο λαός θέλει την ανατροπή του καθεστώτος".
Καταστολή
Την επόμενη μέρα υπήρχαν διαδηλώσεις στη Δαμασκό και το Χαλέπι που απαιτούσαν την απελευθέρωση των πολιτικών κρατούμενων απεργών πείνας. Οι μπάτσοι επιτέθηκαν στις διαδηλώσεις, χτυπώντας και συλλαμβάνοντας δεκάδες διαδηλωτές.
Ο στρατός άνοιξε πυρ κατά των διαδηλωτών στην Ντεράα, όπου είχαν συλληφθεί οι μαθητές. Οι κηδείες των θυμάτων μετατράπηκαν σε ακόμα μεγαλύτερες διαμαρτυρίες.
Στις 25 Μαρτίου έγιναν ογκώδεις διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα. Παρά την καταστολή -ή εξαιτίας της- η εξέγερση κέρδιζε έδαφος και οι μαζικές διαδηλώσεις στα προάστια των πόλεων έγιναν πολύ συχνό φαινόμενο.
Η οργή για τα χρόνια της φτώχειας και της δικτατορίας είχε επιτέλους ξεχειλίσει.
Ο Άσαντ κυβερνούσε τη Συρία από το 2000. Είχε προωθήσει πολλές από τις ίδιες πολιτικές της ελεύθερης αγοράς που ήταν το υπόβαθρο και των επαναστάσεων στην Τυνησία και την Αίγυπτο.
Οι ανώτεροι αξιωματούχοι του καθεστώτος επωφελούνταν από την "εταιρική σχέση" του κράτους με τις μεγάλες επιχειρήσεις. Στο μεταξύ, η ζωή για τον απλό λαό γινόταν όλο και πιο σκληρή.
Το καθεστώς έβαλε χαλινάρια στην αντίσταση με νόμους που επέβαλαν αυστηρό έλεγχο στις πολιτικές οργανώσεις. Επιτρέπονταν μόνον αυτές που ενέκρινε και έθετε υπό επιτήρηση το καθεστώς.
Είχαν περάσει δεκαετίες από τις τελευταίες σημαντικές διαδηλώσεις και απεργίες που συντρίφτηκαν κάτω από τη στρατιωτική μπότα του προηγούμενου δικτάτορα, του πατέρα του Άσαντ, Χαφέζ αλ Άσαντ.
Επομένως, όταν ξέσπασε η επανάσταση, ο Άσαντ προσπάθησε να κάνει το ίδιο. Αφού απέτυχε η τακτική του να πυροβολάει διαδηλωτές και να στοχοποιεί ακτιβιστές, το καθεστώς έθεσε υπό πολιορκία τις πόλεις και τα προάστια που βρισκότανε στο κέντρο της εξέγερσης.
Βομβάρδισε τους δρόμους και τις γειτονιές με οβίδες, εναέριες επιθέσεις και βαρέλια με εκρηκτικά.
Τοπικές Συντονιστικές Επιτροπές ακτιβιστών άρχισαν τότε να οργανώνουν τη διανομή τροφίμων, φαρμάκων και ασφάλειας στις περιοχές που βρισκόταν υπό πολιορκία.
Αυτές ήταν η πραγματική ηγεσία της επανάστασης -και όχι το Συριακό Εθνικό Συμβούλιο, μια υποτιθέμενη κυβέρνηση εν αναμονή που αποτελούνταν από εξόριστους και είχε την υποστήριξη των Δυτικών κυβερνήσεων.
Απλοί άνθρωποι -πολλοί από τους οποίους δεν είχαν ποτέ ξαναπιάσει όπλο στα χέρια τους- έμπαιναν στις πολιτοφυλακές για να υπερασπιστούν τις γειτονιές τους από τις δυνάμεις του καθεστώτος.
Αυτές συχνά αποτελούνταν από απλούς στρατιώτες οι οποίοι αρνούμενοι να ανοίξουν πυρ κατά των διαδηλωτών, περνούσαν με το μέρος της επανάστασης.
Οργάνωση
Παρότι αυτές οι πολιτοφύλακες ονομάστηκαν Ελεύθερος Συριακός Στρατός, ποτέ δεν κατάφεραν να αποκτήσουν μια συνεκτική και συντονισμένη οργάνωση. Αλλά απέναντι στις επιθέσεις του στρατού, είχαν γίνει το κέντρο της εξέγερσης.
Ο πόλεμος του Άσαντ στην επανάσταση είχε σκοπό να κάνει αδύνατο ένα μαζικό κίνημα. Οι ακτιβιστές αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν την περιοχή μαζί με εκατομμύρια άλλους Σύριους καθώς ολόκληρες συνοικίες και γειτονιές εκκενώνονταν.
Ταυτόχρονα ενθάρρυνε τους σεχταριστικούς διαχωρισμούς, προσπαθώντας να υπονομεύσει την ενότητα των διαδηλώσεων. Τα κρατικά ΜΜΕ κόλλησαν την ταμπέλα των "ακραίων Ισλαμιστών" στους διαδηλωτές και παρίσταναν τους υπερασπιστές των θρησκευτικών μειονοτήτων.
Το σχέδιο του Άσαντ ήταν να πνίξει την επανάσταση στο αίμα -και πέτυχε. Το αίμα όμως βρίσκεται και στα χέρια των ανταγωνιστικών δυνάμεων που οι επεμβάσεις τους πυροδότησαν τον εμφύλιο πόλεμο.
Τοπικές και παγκόσμιες δυνάμεις χρηματοδότησαν πολιτοφυλακές ανταρτών με την ελπίδα να εξαγοράσουν επιρροή σ' ότι μπορούσε να προκύψει απ' αυτό το χάος.
Η δύναμη και η εξουσία αυτών των πολιτοφυλακών κατέληξε να εξαρτάται από τις σχέσεις τους με τα κράτη που ανταγωνίζονταν -όχι από την υποστήριξή τους από το μαζικό κίνημα.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να επισκιαστούν από Ισλαμιστικές ομάδες, που εξοπλίζονταν και χρηματοδοτούνταν από τα Αραβικά Κράτη του Κόλπου. Το 2014, το ISIS που είχε αναπτυχθεί στο γειτονικό Ιράκ χάρη στην καταστροφική κληρονομιά της αποτυχημένης Αμερικάνικης κατοχής, κατέλαβε μεγάλα εδάφη στη Βόρεια Συρία.
Αντεπανάσταση
Συνέτριψε τα όποια απομεινάρια της λαϊκής επανάστασης και εκτέλεσε τους ακτιβιστές.
Ο εμφύλιος πόλεμος έγινε ένα ανοιχτό πεδίο σύγκρουσης μεταξύ των ανταγωνιστικών δυνάμεων. Όλοι είδαν τον πόλεμο σαν μια ευκαιρία να αυξήσουν την επιρροή τους στη Μέση Ανατολή.
Η Δύση, κάτω από την ηγεσία των ΗΠΑ, απείλησε το 2013 με εναέριες επιθέσεις το καθεστώς Άσαντ.
Το 2014 ξεκίνησε η εκστρατεία βομβαρδισμών ενάντια στο ISIS, του οποίου η ανάπτυξη στο Ιράκ και τη Συρία είχε γίνει πλέον απειλητική για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Παράλληλα, υποστήριξαν τις δυνάμεις των Κούρδων στη Β. Συρία, όπου το καθεστώς Άσαντ είχε εγκαταλείψει τον έλεγχο -και ύστερα τις πρόδωσαν όταν εισέβαλε ο Τουρκικός στρατός.
Στο μεταξύ, οι εναέριες επιθέσεις της Ρωσίας και ο χερσαίος στρατός συνέδραμαν στη σωτηρία του καθεστώς Άσαντ και στη σφαγή του λαού της Συρίας.
Το Ιράν έστειλε κι αυτό στρατιωτικές δυνάμεις στο πλευρό του Άσαντ -οι οποίες έγιναν στόχος του Ισραήλ.
Οι Δυτικές δυνάμεις χειροκρότησαν τον Ντόναλντ Τραμπ όταν βομβάρδισε με δεκάδες πυραύλους ένα στρατιωτικό αεροδρόμιο της Συρίας το 2017.
Μέσα σ' όλη αυτή την κατάσταση, ο απλός λαός παραμερίστηκε. Ο εμφύλιος πόλεμος, υποκινούμενος από τους ανταγωνισμούς μεταξύ των κρατών, του στέρησε την ευκαιρία να πάρει ο ίδιος τον έλεγχο για λογαριασμό του.
Είναι ακόμα πιο δύσκολο να διακρίνει κανείς ένα σημάδι ελπίδας στον ορίζοντα απ' ότι στην Αίγυπτο, όπου μια νέα δικτατορία συνέτριψε την επανάσταση.
Και πολύ πιο δύσκολο να οργανώσει κανείς την αντίσταση.
Μια ειδοποιός διαφορά είναι ότι ακτιβιστές και συνδικαλιστές στην Τυνησία και την Αίγυπτο είχαν ήδη αρχίσει να οργανώνουν απεργίες και διαμαρτυρίες πριν το ξέσπασμα της Αραβικής Άνοιξης.
Τέτοια οργάνωση δεν υπήρχε στη Συρία, ούτε και μαζικές διαδηλώσεις σαν αυτές που γκρέμισαν τους δικτάτορες.
Η εξέγερση στη Συρία εξαρτιόταν από την επιτυχία του επαναστατικού κύματος σ' όλη την περιοχή.
Οι υποστηριζόμενες από τη Δύση αντεπαναστάσεις βοήθησαν στο ξερίζωμα αυτής το προοπτικής.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου