“Πρόκειται για μια κρίση άνευ προηγουμένου”

Άλεξ Καλλίνικος

Υπάρχει ένα παλιό κλισέ για την οικονομία που πέφτει στον γκρεμό. Αυτή τη φορά έχει πέσει πράγματι και μάλιστα σε όλο τον κόσμο. 

Στις ΗΠΑ οι αιτήσεις για επίδομα ανεργίας εκτοξεύτηκαν μέσα σε δυο βδομάδες στις 10 εκατομμύρια, στη Βρετανία κατατέθηκαν 950.000 νέες αιτήσεις για το επίδομα κοινωνικής ασφάλισης μέσα σε δεκαπέντε μέρες. «Πρόκειται για μια κρίση άνευ προηγουμένου» δήλωσε η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, η γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου: «Ποτέ στην ιστορία του ΔΝΤ δεν έχουμε δει τον κόσμο να ακινητοποιείται. Είναι πολύ χειρότερο από τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση». 

Τα παραπάνω σημαίνουν τρομερή δυστυχία και βάσανα στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες. Όμως, δεν θα είναι τίποτα μπροστά σε αυτό αρχίζει να συμβαίνει στον Παγκόσμιο Νότο. Εν μέρει γιατί εκεί οι κοινωνίες είναι φτωχότερες και τα κράτη διαθέτουν λιγότερους πόρους από ότι τα κράτη στον παγκόσμιο Βορρά ενώ τα σχετικά πιο αδύναμα συστήματα υγείας τους έχουν συμπιεστεί σκληρά από τα νεοφιλελεύθερα «προγράμματα προσαρμογής». 

Όμως, ένας πρόσθετος λόγος είναι ο τεράστιος αριθμός των ανθρώπων που απασχολούνται στο λεγόμενο «ανεπίσημο τομέα» στον παγκόσμιο Νότο. Είναι εργαζόμενοι με προσωρινή απασχόληση, πλανόδιοι πωλητές κλπ με ελάχιστη εως καθόλου πρόσβαση στις υπηρεσίες πρόνοιας και στο δημόσιο σύστημα υγείας. Οι καραντίνες έχουν σαν αποτέλεσμα ότι πολλές από τις δουλειές που έκαναν απλά εξαφανίστηκαν. Στην Ινδία η αναλγησία της ινδουιστικής σοβινιστικής κυβέρνησης του Ναρέντρα Μόντι, ανάγκασε εκατομμύρια εσωτερικούς μετανάστες εργάτες να φεύγουν από τις πόλεις κυνηγημένοι από την αστυνομία τις τοπικές αρχές και τις 

κυβερνήσεις των κρατιδίων. 

Το Ινστιτούτο Σπουδών Φτώχειας, Γης και Γεωργίας της Ν. Αφρικής προειδοποιεί: «Ενώ το επίσημο σύστημα εφοδιασμού σε τρόφιμα είναι προς το παρόν προστατευμένο από εφοδιαστικά σοκ, ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων (εργαζόμενοι-φτωχοί, όσοι δουλεύουν στον «ανεπίσημο» τομέα, οι επισφαλώς απασχολούμενοι) θα υποστούν μια αιφνίδια και μακρόχρονη απώλεια εισοδήματος…Ακόμα και αν τα ράφια θα είναι γεμάτα τρόφιμα αυτοί δεν θα έχουν πρόσβαση σε αυτά». 

Η ίδια έκθεση υπογραμμίζει: «Οι πλανόδιοι πωλητές τροφίμων έχουν μπει σε καραντίνα και χάνουν τις αγορές τους. Είναι ένα καταστροφικό πλήγμα στο επίπεδο διαβίωσης του τεράστιου αριθμού ανθρώπων που επιδίδονται σε αυτή την οικονομική δραστηριότητα… Επίσης, έχει άμεσο και δραματικό αντίκτυπο στην ποιότητα των τροφίμων που αγοράζονται και καταναλώνονται… Ένα μεγάλο μέρος των τροφίμων που πωλείται και καταναλώνεται στις παραγκουπόλεις προέρχεται από πλανόδιους πωλητές». 

Η Ινδία και η Νότια Αφρική είναι οι δυο μεγαλύτερες και πλουσιότερες οικονομίες στον παγκόσμιο Νότο. Οι οικονομικές επιπτώσεις του Covid-19 θα είναι ακόμα πιο βαριές στις φτωχότερες χώρες του Τρίτου Κόσμου. 

Εντάσεις

Η κλίμακα της ύφεσης που εκτυλίσσεται -ο οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί την αποκαλεί «Η Μεγαλύτερη Ύφεση»- εξηγεί και τα δραστικά μέτρα που έχουν εφαρμόσει οι κυβερνήσεις για να τονώσουν τις επιχειρήσεις και τους μισθούς. Όμως, ουσιαστικά αυτές οι απαντήσεις περιορίζονται στο εθνικό επίπεδο. 

Στην κορύφωση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007-2009 οι G20 -οι πλουσιότερες οικονομίες του Βορρά και του Νότου- συντόνισαν τα μέτρα που πήραν τα διάφορα κράτη. Όμως, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει σήμερα, κυρίως εξαιτίας των εντάσεων ανάμεσα στα μεγαλύτερα κέντρα της παγκόσμιας οικονομίας, δηλαδή των ΗΠΑ, της Κίνας και της Ε.Ε.

Η οικονομική κατάρρευση ασκεί τεράστιες πιέσεις στις κυβερνήσεις να θέσουν τέλος στις καραντίνες. Μπορεί να βρισκόμαστε μόνο στα πρώτα στάδια της πανδημίας. Στα τέλη του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου η μεγάλη επιδημία της γρίπης, που προκάλεσε το θάνατο 50 με 100 εκατομμυρίων ανθρώπων, διήρκεσε περισσότερο από ένα χρόνο. Στη Βρετανία τα κρούσματα και οι θάνατοι δεν έχουν κορυφωθεί, αλλά η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον και οι σύμβουλοί της ήδη κάνουν δημόσια εικασίες για την «στρατηγική εξόδου». 

Εκτιμώ ότι τα κράτη, με το άγχος να επανεκκινήσουν τις οικονομίες τους, θα επιστρατεύσουν μαζικά τεστ για να επιβεβαιώσουν ότι ο πληθυσμός έχει αναπτύξει την απαραίτητη ανοσία έτσι ώστε να γυρίσει πίσω στις δουλειές. Θα είναι ένα μεγάλο ρίσκο γιατί ο ιός μπορεί να μεταλλαχθεί. Το 1918-19 εκδηλώθηκαν τρία κύματα της γρίπης. Οπότε, χρειάζεται να είμαστε έτοιμοι να παλέψουμε όχι μόνο για μαζικά τεστ και για την προστασία των απαραίτητων εργατών/τριών αλλά και για διασφαλίσουμε ότι ο τερματισμός της καραντίνας θα γίνει με ασφαλή τρόπο. 

Πηγή: Εργατική Αλληλεγγύη