 |
| Ακτσακάλε, Ιούνιος 2015. Όταν η Τουρκία άνοιξε τα σύνορα στους Σύριους πρόσφυγες |
Την έννοια του υποϊμπεριαλισμού τη διατύπωσε πρώτη φορά ο Βραζιλιάνος μαρξιστής Ρόι Μάουρο Μαρίνι στη δεκαετία του ’60. Προσπαθούσε να ερμηνεύσει τη δυναμική της καπιταλιστικής ανάπτυξης μιας κοινωνίας όπως η Βραζιλία της εποχής. Δηλαδή, μιας κοινωνίας σε τροχιά εκβιομηχάνισης και ανάπτυξης αλλά που συνέχιζε να λειτουργεί στα οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά όρια που έθεταν οι ηγέτιδες παγκόσμιες δυνάμεις.
Η έννοια του υποϊμπεριαλισμού ταιριάζει γάντι στην Τουρκία του Ρεζίπ Ταγίπ Ερντογάν. Στη διάρκεια των τριάντα τελευταίων χρόνων η Τουρκία έχει γίνει μια σημαντική βιομηχανική οικονομία ενσωματωμένη στα παραγωγικά δίκτυα με κέντρο την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η πολιτική κυριαρχία του Ερντογάν, από τη στιγμή που έγινε πρωθυπουργός για πρώτη φορά το 2003, αντανακλάει την αυτοπεποίθηση μιας νέας, ευσεβούς μουσουλμανικής αστικής τάξης, η οποία, βασισμένη κυρίως στην Ανατολία, διαμορφώθηκε σε αυτό το βιομηχανικό μετασχηματισμό. Ο Ερντογάν είδε τις Αραβικές επαναστάσεις του 2011 σαν ευκαιρία να διεκδικήσει την τουρκική ηγεμονία σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Τώρα σκοντάφτει στα όρια του τουρκικού υποϊμπεριαλισμού. Αφιέρωσε μεγάλους πόρους προσπαθώντας να μεθοδεύσει την ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Ασαντ στην Συρία. Η προσπάθεια κατέληξε σε πλήρη αποτυχία. Η επέμβαση του Ιράν και -από το 2015 της Ρωσίας- επέτρεψε στον Άσαντ να αποκαταστήσει τον έλεγχό του στην Συρία. Τα απομεινάρια των δυνάμεων της αντιπολίτευσης έχουν εγκλωβιστεί στην βορειοδυτική επαρχία του Ιντλίμπ.
Μια από τις πιο έξυπνες τακτικές του Άσαντ ήταν η άσκηση πίεσης στον Ερντογάν με την απόσυρση των δυνάμεών του από τις κουρδικές περιοχές κατά μήκος των βορειοανατολικών συνόρων της Συρίας με την Τουρκία. Το κενό το γέμισαν οι Λαϊκές Δυνάμεις Προστασίας (YPG) που είναι συνδεδεμένες πολιτικά με το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (ΡΚΚ) το οποίο μάχεται επί δεκαετίες για την αυτοδιάθεση από το τουρκικό κράτος. Οι YPG έγιναν -με την ομπρέλα του Συριακού Δημοκρατικού Μετώπου (SDF), σύμμαχος κλειδί των ΗΠΑ στην εκστρατεία για την ήττα του ISIS στην Συρία.
Όμως, το φθινόπωρο ο Τραμπ αντί να ρισκάρει μια σύγκρουση με την Τουρκία απέσυρε τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ από τις κουρδικές περιοχές αφήνοντας τις YPG στο έλεος των τουρκικών δυνάμεων που εισέβαλαν.
Ο Ερντογάν αντιμετωπίζει δύσκολους στρατιωτικούς στόχους στην Συρία. Θέλει να ανασχέσει ή να καταστρέψει τις YPG αλλά ταυτόχρονα τα στρατεύματά του προσπαθούν να στηρίξουν τους εναπομείναντες εξεγερμένους στο Ιντλίμπ. Ο Άσαντ, με την στήριξη αεροπορίας και τεχνικής βοήθειας από τη Ρωσία, έχει εξαπολύσει μια καταστροφική εκστρατεία αδιάκριτων βομβαρδισμών μιας περιοχής που είναι γεμάτη με πρόσφυγες πέρα από τους μαχητές.
Αυτή η επιλογή φέρνει την Τουρκία επικίνδυνα κοντά σε μια σύγκρουση με την Ρωσία. Την περασμένη βδομάδα 34 Τούρκοι στρατιώτες σκοτώθηκαν στο Ιντλίμπ ύστερα από αεροπορικό πλήγμα για το οποίο η Άγκυρα κατηγορεί τον Άσαντ αλλά στο οποίο σχεδόν σίγουρα εμπλέκεται η Ρωσία.
Υπερεπέκταση
Ο τουρκικός υποϊμπεριαλισμός υποφέρει από υπερεπέκταση. Πρόσφατα ο Ερντογάν έστειλε στρατό στη Λιβύη για να στηρίξει την πλασματική επίσημη κυβέρνηση που ο έλεγχός της απλώνεται λίγο έξω από την πρωτεύουσα, την Τρίπολη. Και στη Λιβύη η Ρωσία βρίσκεται στην απέναντι πλευρά και υποστηρίζει τον στρατηγό Χαφτάρ οι δυνάμεις του οποίου προελαύνουν στην Τρίπολη. Ο Ερντογάν υπέγραψε μια συμφωνία με την κυβέρνηση της Τρίπολης που του δίνει πρόσβαση στα ενεργειακά αποθέματα της Μεσογείου για τα οποία ανταγωνίζεται με άλλα κράτη, όπως η Ελλάδα, η νότια Κύπρος και το Ισραήλ.
Δεν προκαλεί, λοιπόν, έκπληξη το γεγονός ότι ο Ερντογάν κοιτάζει προς τα δυτικά για βοήθεια. Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα Stratfor που ειδικεύεται σε ζητήματα ασφαλείας και γεωπολιτικής: «αυτό που χρειάζεται η Άγκυρα είναι ένα σαφές και συνεπές σινιάλο από τους βασικούς της συμμάχους τόσο ισχυρό που θα πείσει την Ρωσία να πιέσει για αποκλιμάκωση [στο Ιντλίμπ] το ταχύτερο δυνατόν».
Ο Ερντογάν είχε προσεγγίσει την Ρωσία για να αποκτήσει ένα μέσο πίεσης στις Δυτικές δυνάμεις. Αγόρασε το ρωσικό σύστημα αεράμυνας S-400 προκαλώντας την οργή της Ουάσιγκτον. Όμως τώρα, στριμωγμένος στην Συρία παρακαλεί τη βοήθεια των ΗΠΑ πχ με πυραύλους Πάτριοτ για να αντιμετωπίσει την ρώσικη αεροπορική ισχύ στο Ιντλίμπ. Προσπαθεί επίσης να ασκήσει πίεση στην ΕΕ επιτρέποντας σε πρόσφυγες και μετανάστες να διασχίσουν τα σύνορα της Τουρκίας προς την Ευρώπη.
Ο Ερντογάν δεν είναι “θύμα του ιμπεριαλισμού” τώρα που έχει τεντωθεί πέρα από τις δυνάμεις του. Τα πραγματικά θύματα είναι οι λαοί χωρών όπως η Συρία και η Λιβύη που γίνονται κομμάτια από τους ανταγωνιζόμενους υποϊμπεριαλισμούς και από τις Μεγάλες Δυνάμεις που καραδοκούν στα παρασκήνια.
Πηγή: Εργατική Αλληλεγγύη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου