Οι διαδηλώσεις στο Ιράν, το Ιράκ και το Λίβανο επαναφέρουν στην ατζέντα την αντίσταση

Οι εξεγέρσεις που σαρώνουν τη Μέση Ανατολή ξεπερνούν το σεχταρισμό και τρομάζουν τους ηγέτες των ΗΠΑ.

Γράφει ο Νικ Κλαρκ

Οι δύο πρωθυπουργοί που ανατράπηκαν σ' ένα μήνα δεν είναι άσχημο αποτέλεσμα για το κύμα διαδηλώσεων που απλώθηκε σε τρεις χώρες της Μέσης Ανατολής.

Τα μαζικά κινήματα στο Λίβανο, το Ιράκ και το Ιράν έκαναν και πάλι την αντίσταση πραγματικό χαρακτηριστικό της πολιτικής στην περιοχή.

Στο Ιράκ, μετά από βδομάδες αιματηρών διαδηλώσεων ο Αντέλ Αμπντούλ Μαχντί αναγκάστηκε να παραιτηθεί από πρωθυπουργός στα τέλη Νοέμβρη.

Ακριβώς ένα μήνα πριν, ένα παρόμοιο μαζικό κίνημα ανάγκασε το Σαάντ Χαρίρι να παραιτηθεί από πρωθυπουργός του Λιβάνου.

Εν τω μεταξύ, στο Ιράν οργανώθηκαν μαζικές συγκεντρώσεις σε πάνω από 100 πόλεις τον τελευταίο ενάμιση μήνα.

Καθένα απ' αυτά τα κινήματα έχει το δικό του χαρακτήρα και αιτήματα. Αλλά οι αιτίες που τα γέννησαν, στον πυρήνα τους, είναι οι ίδιες - η οργή για τα χρόνια της πείνας και της ανεργίας, η αγανάκτηση και η έχθρα για τη διεφθαρμένη άρχουσα τάξη.

Στο Ιράν και το Λίβανο η αύξηση των τιμών και των φόρων ξεσήκωσαν διαμαρτυρίες που γρήγορα προχώρησαν σε αιτήματα για πολύ μεγαλύτερες αλλαγές.

Στο Ιράκ, οι διαμαρτυρίες πυροδοτήθηκαν από το αίσθημα ότι οι πολιτικές ελίτ οικειοποιήθηκαν όλο τον πλούτο από το πετρέλαιο της χώρας.

Παντού κυριαρχεί και πάλι το σύνθημα "να πέσει αυτό το καθεστώς".

Απεργίες

Τα κινήματα και στις τρεις χώρες έχουν τις ρίζες τους στις μικρές απεργίες και διαμαρτυρίες των τελευταίων μηνών και χρόνων.

Οι διαδηλωτές μάλιστα ενώθηκαν πέρα από τους υποτίθεται βαθείς σεχταριστικούς διαχωρισμούς που ανέκαθεν ευνοούσαν μόνο εκείνους που βρισκόταν στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας. Στο Ιράκ και το Λίβανο η οργή του κόσμου κατευθύνεται σε κάθε πολιτικό, ανεξαρτήτως πολιτικής ή θρησκευτικής ένταξης.

Το καθεστώς του Ιράν εκδηλώνει πιο έντονα τις ανησυχίες του για τα κινήματα που αναπτύσσονται στην περιοχή. 

Οι δυνάμεις ασφαλείας του Ιράν δολοφόνησαν πάνω από 200 διαδηλωτές σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία. 

Κατηγορούν τη Δύση -και ειδικά τις ΗΠΑ- ότι βρίσκονται πίσω απ' τις διαδηλώσεις.

Ο Τραμπ έχει κάθε λόγο να είναι ευχαριστημένος μ' αυτή την κατάσταση.

Ελπίζει ότι το κίνημα στο Ιράν θα φθείρει το καθεστώς και την επιρροή του στη Μέση Ανατολή, που είναι μια πρόκληση για την αμερικανική κυριαρχία στην περιοχή.

Οπότε κυνικά παριστάνει τον υποστηριχτή των διαδηλώσεων και προσπαθεί να τις βαφτίσει τάχα φιλοδυτικές.

Στο Ιράκ και το Λίβανο τα πράγματα είναι πιο μπερδεμένα -αλλά το ιρανικό καθεστώς αντιτάσσεται βάναυσα και σε αυτά.

Την περασμένη βδομάδα μια πολιτοφυλακή υποστηριζόμενη από το Ιράν οπλισμένη με μαχαίρια επιτέθηκε σε διαδηλωτές στην πρωτεύουσα του Ιράκ Βαγδάτη λίγες μέρες μετά την παραίτηση του Αμπντούλ Μαχντί.

Οι Ιρακινοί διαδηλωτές συνδέουν απερίφραστα τη διαφθορά με το Ιράν, και με το δίκιο τους.

Το ιρανικό καθεστώς χρησιμοποίησε το σεχταριστικό πολιτικό σύστημα του Ιράκ, καθώς και τον πόλεμο κατά του ISIS, για να κερδίσει περισσότερο έλεγχο στην ιρακινή κυβέρνηση και οικονομία.

Τώρα φοβάται ότι οι διαδηλώσεις και η διαδικασία σχηματισμού νέας κυβέρνησης στο Ιράκ, θα είναι μια οπισθοχώρηση για τα συμφέροντά του.

Και φοβάται ότι το ίδιο μπορεί να συμβεί και στο Λίβανο. Ο στενός της σύμμαχος, το πολιτικό κίνημα της Χεζμπολάχ, με σημαντικό ρόλο στην κυβέρνηση του Λιβάνου, απειλείται κι αυτή από τις μαζικές διαδηλώσεις.

Απειλή

Παρ' όλα αυτά, οι ΗΠΑ δεν μπορούν να πείσουν κανέναν ότι υποστηρίζουν τις διαδηλώσεις για τον απλούστατο λόγο ότι απειλούνται κι αυτές.

Έχουν κι αυτές μερίδιο στις κυβερνήσεις του Ιράκ και του Λιβάνου. Οι ασταθείς συμμαχίες διατηρούσαν μια αβέβαιη ισορροπία μεταξύ φιλοδυτικών και φιλοϊρανών πολιτικών και στις δύο χώρες.

Στο Ιράκ οι διαδηλωτές γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι ΗΠΑ ήταν αυτές που επέβαλαν το διεφθαρμένο και σεχταριστικό σύστημα διακυβέρνησης στην προσπάθειά τους να κρατήσουν τον έλεγχο μετά την εισβολή και κατοχή του Ιράκ το 2003.

Και μπορεί να ποντάρουν στη σύγχυση που επικρατεί στην κορυφή, αλλά τρέμουν τις δυνάμεις που μπορεί να απελευθερώσει μια γνήσια εξέγερση από τα κάτω.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μεθοδεύεται μια μακροχρόνια διαδικασία σχηματισμού κυβερνήσεων στο Ιράκ και το Λίβανο, που θα επιφέρει ασήμαντες αλλαγές.

Αλλά εξηγεί επίσης γιατί οι διαδηλωτές παραμένουν στους δρόμους απαιτώντας βαθύτερες αλλαγές που θα σαρώσουν όλο το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα -και θα φέρουν ένα νέο.

Αυτά τα αιτήματα απειλούν όλες τις κυβερνήσεις στη Μέση Ανατολή και το ιμπεριαλιστικό σύστημα που τις στηρίζει.