Μεγαλώνουμε με την ιδέα ότι το κράτος χρειάζεται στρατό για να προστατεύεται από τις ξένες δυνάμεις, αστυνομική δύναμη για να κυνηγάει το έγκλημα, κυβέρνηση για να εγγυάται την ομαλή λειτουργία του.
Η πραγματικότητα του κράτους, και η αιτία που παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στη μαρξιστική θεωρία, είναι πολύ διαφορετική.
Η αστυνομία, τα δικαστήρια, ο στρατός και όλα τα άλλα χαρακτηριστικά του κράτους υπάρχουν σε τελική ανάλυση για να κάνουν ένα πράγμα -να προστατεύουν την ιδιοκτησία μιας μειοψηφίας που κατέχει τον περισσότερο πλούτο ενάντια στη μεγάλη μάζα των ανθρώπων που δεν κατέχουν τίποτα.
Αυτός ο χαρακτήρας του κράτους επισημάνθηκε από το Φρίντριχ Ένγκελς στην Καταγωγή της Οικογένειας, της Ατομικής Ιδιοκτησίας και του Κράτους. Ο Ένγκελς συνέδεσε την ανάπτυξη της κρατικής μηχανής με την ανάπτυξη της ατομικής ιδιοκτησίας και συνεπώς τη διαίρεση της κοινωνίας σε τάξεις.
Οι ταξικές κοινωνίες δημιουργήθηκαν όταν ένα πλεόνασμα πλούτου άρχισε να συσσωρεύεται από μία μειοψηφία. Χρειάζονταν και την οικογένεια για να εξασφαλίζουν τη διαδοχή και τις πρώτες δομές ενός κράτους για να προστατεύουν τα πλούτη τους από αυτούς που τα παρήγαν.
Έτσι, η ιστορία των ταξικών κοινωνιών έγινε όλο και περισσότερο συνυφασμένη με τον πόλεμο και το μιλιταρισμό, καθώς κάθε κυρίαρχη τάξη προσπαθεί να προστατέψει τον εαυτό της από αυτούς στους οποίους επιβάλλεται, ή από άλλες κυρίαρχες τάξεις.
Η καπιταλιστική κοινωνία αντιπροσωπεύει το αποκορύφωμα του στρατιωτικοποιημένου κράτους. Μια κοινωνία βασισμένη στη συσσώρευση κεφαλαίου χρειάζεται μια αποτελεσματική κρατική μηχανή για να προστατεύει την ιδιοκτησία της.
Γι' αυτό ο Μαρκ και ο Ένγκελς δεν έπαψαν να παρατηρούν την ανάπτυξη της κρατικής μηχανής καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Στην πορεία του 19ου αιώνα, για παράδειγμα, ιδρύθηκε μια επαγγελματική αστυνομική δύναμη στη Βρετανία, το σύγχρονο δικαστικό σύστημα, καθώς και ένα νέο δίκτυο φυλακών.
Ο σύγχρονος στρατός και μια πρωτόλεια μορφή εκπαίδευσης και κράτους πρόνοιας ήταν επίσης προϊόν αυτή της περιόδου και των αρχών του 20ου αιώνα.
Παράλληλα όμως έγινε σαφές ότι οι αναδυόμενοι κρατικοί μηχανισμοί ήταν εκεί για να προστατεύουν τη μειοψηφία των κατόχων ιδιοκτησίας ενάντια στην πλειοψηφία όσων αυτοί εκμεταλλεύονταν. Πουθενά δεν έγινε αυτό πιο φανερό απ' ότι στη Γαλλία το 1871, όταν η κρατική μηχανή έπνιξε στο αίμα την Παρισινή Κομμούνα, την πρώτη προσπάθεια για την εγκαθίδρυση ενός εργατικού κράτους.
Αυτός είναι ο λόγος που οι μαρξιστές θεωρούν ότι το καπιταλιστικό κράτος πρέπει να τσακιστεί αν θέλουμε να χτίσουμε το σοσιαλισμό. Αυτή η πεποίθηση επαληθεύτηκε με το παραπάνω από την ίδια την ιστορία των επαναστατικών αγώνων.
Πιο πρόσφατα στα γεγονότα στη Χιλή το 1973, όταν ένας δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος δολοφονήθηκε στο προεδρικό μέγαρο και δεκάδες χιλιάδες σοσιαλιστές και συνδικαλιστές σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια ενός δεξιού πραξικοπήματος, γεγονότα που αποδεικνύουν ότι η κρατική μηχανή δεν είναι διατεθειμένη να υποβληθεί σε αλλαγές που δεν τη βρίσκουνε σύμφωνη.
Όμως ακόμα και μετά απ' αυτό, κάποιοι σοσιαλιστές επιμένουν ότι η κρατική μηχανή μπορεί να εξημερωθεί από μια αριστερή κυβέρνηση που έχει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Μια πρόχειρη εξέταση του σημερινού κράτους είναι αρκετή για να αποδειχθεί ότι τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι.
Το κράτος δεν είναι εδώ για να βοηθάει τους εργάτες, αλλά για να προστατεύει την ιδιοκτησία -και πιο συγκεκριμένα την ιδιοκτησία των πλούσιων. Φυσικά, η αστυνομία και τα δικαστήρια κάνουν ακόμα πολλά άλλα πράγματα, όπως η εφαρμογή του κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Αλλά ακόμα και σ' ένα πολύ απλό επίπεδο ο βασικός τους ρόλος είναι προφανής. Το Σίτι του Λονδίνου -με πολύ μικρό αριθμό κατοίκων, αλλά με πολλά πλούσια ιδρύματα- έχει το υψηλότερο επίπεδο αστυνόμευσης στη χώρα.
Αντίθετα, αυτοί που ζουν στις φτωχές περιοχές που την περιστοιχίζουν γνωρίζουν από την εμπειρία τους ότι η κύρια απασχόληση της αστυνομίας δεν είναι άλλη από την παρενόχληση του τοπικού πληθυσμού. Κάτι που επίσης γνωρίζουν εκ πείρας οι απεργοί και οι διαδηλωτές είναι ότι όταν υπάρχει σοβαρή απειλή για το υπάρχον καθεστώς ιδιοκτησίας, η αστυνομία αντιδρά με τον πιο βάναυσο τρόπο προκειμένου να εξασφαλίσει ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό του κράτους που σημείωσαν οι Μαρξ και Ένγκελς ήταν ο τρόπος με τον οποίο καθώς αναπτύσσονταν, άρχιζε βαθμιαία να αποστασιοποιείται και να στέκει πάνω από την κοινωνία. Και πάλι αυτό είναι χαρακτηριστικό της αστυνομίας, του στρατού και της δικαιοσύνης στο σύγχρονο καπιταλισμό. Οι στρατοί είναι εντελώς διαχωρισμένοι από την υπόλοιπη κοινωνία -οι οικογένειες των καραβανάδων ζουν σε διαφορετικές κατοικίες. Σε μικρότερη έκταση αυτό αληθεύει για τους αστυνομικούς και τους δεσμοφύλακες που έχουν δικά τους σπίτια και δικούς τους κοινωνικούς θεσμούς. Σε κάποιες χώρες η αστυνομία ζει σε εντελώς ξεχωριστούς στρατώνες - όπως η Γκουάρντια Σιβίλ στην Ισπανία.
Οι δικαστές προέρχονται όπως είναι γνωστό από μια περιορισμένη ελίτ του public school. Ο νομικός κόσμος είναι απόμακρος και αποκομμένος απ' τις ζωές των απλών εργαζόμενων ανθρώπων. Η κρατική μηχανή είναι επομένως και δεμένη με την κυρίαρχη τάξη και σκόπιμα αποκομμένη από τους εργαζόμενους, από τις τάξεις των οποίων προέρχονται πολλοί στρατιωτικοί και, σε μικρότερο βαθμό, αστυνομικοί. Η υποταγή των στρατηγών, των δικαστών, των αρχηγών της αστυνομίας και των κρατικών υπαλλήλων δεν είναι προς κάποια συγκεκριμένη κυβέρνηση, αλλά προς τους ανθρώπους που πραγματικά διευθύνουν την κοινωνία.
Δυστυχώς, πολλοί στην αριστερά το καταλαβαίνουν αυτό μόνο εν μέρει. Απεχθάνονται συγκεκριμένες όψεις του κράτους, αλλά αισθάνονται ότι μπορεί να εκδημοκρατιστεί. Αυτή είναι μια απόλυτη παρανόηση της φύσης του κράτους.
Το κράτος είναι δεμένο με την ανάδυση και την ανάπτυξη των ταξικών κοινωνιών. Είναι αναπόσπαστα δεμένο με την τάξη που κατέχει τον πλούτο σε κάθε δεδομένη κοινωνία. Συνεπώς δεν μπορεί να αλλάξει με τρόπο ριζικό, παρά μόνο να εξαλειφθεί στο πλαίσιο μιας εργατικής επανάστασης.
Βασισμένο σε άρθρο της Λίντσεϊ Τζέρμαν στο περιοδικό Socialist Worker Review, Issue 133, May 1990
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου