Η κοινωνική έκρηξη στη Γαλλία

Παρίσι, 1 Δεκέμβρη 2018

Τη Δευτέρα 10 Δεκέμβρη το βράδυ, δυο μέρες μετά την ολοκλήρωση της 4ης Πράξης του κινήματος των κίτρινων γιλέκων, πάνω από 23 εκατομμύρια άνθρωποι παρακολούθησαν το διάγγελμα του Μακρόν, περισσότεροι από οποιοδήποτε άλλο στην ιστορία της Γαλλίας. Αφού το συζήτησε με τα αφεντικά αποφάσισαν: αύξηση 100 ευρώ του κατώτατου μισθού (χωρίς επιβάρυνση των εργοδοτών), απαλλαγή των χαμηλοσυνταξιούχων από το φόρο κοινωνικής αλληλεγγύης και αφορολόγητο στις υπερωρίες. Την προηγούμενη βδομάδα ο πρωθυπουργός Εντουάρντ Φιλίπ είχε ανακοινώσει την αναστολή επιβολής του νέου φόρου στα καύσιμα και δυο μέρες αργότερα ο ίδιος ο Μακρόν παρενέβη για να τον ακυρώσει. Ήταν η πρώτη νίκη για τα κίτρινα γιλέκα.

Τα κίτρινα γιλέκα είναι ένα κίνημα διαμαρτυρίας που ξεκίνησε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το Μάη του 2018 και σύντομα απλώθηκε στη Βαλλωνία, στο νότιο τμήμα του Βελγίου. Ξεκίνησε με ένα ψήφισμα που έφτασε τις 1.000.000 υπογραφές στις αρχές Νοέμβρη. Αυτό που πυροδότησε το κίνημα ήταν αρχικά η αύξηση στην τιμή του ντίζελ, το υψηλό κόστος ζωής και η αβάσταχτη φορολογία που πέφτει στις πλάτες των εργατών και των μεσαίων στρωμάτων ιδιαίτερα στις κωμοπόλεις και τα χωριά. Κύρια αιτήματα των διαδηλωτών ήταν η αύξηση της φορολόγησης των πλουσίων, η αύξηση του βασικού μισθού και η παραίτηση του Μακρόν.

Για τους απλούς ανθρώπους ο Μακρόν είναι κάθε άλλο παρά «η ελπίδα της Ευρώπης». Είναι ο πρόεδρος των πλουσίων. Η κυβέρνηση του Μακρόν μπήκε σε κρίση το καλοκαίρι με αφορμή το σκάνδαλο Μπεναλά. Σε βίντεο που έδωσε στη δημοσιότητα η Le Monde στις 18/7 ο Μπεναλά, άνδρας της προσωπικής φρουράς του Γάλλου προέδρου, φαίνεται να πιάνει νεαρό διαδηλωτή από το λαιμό, να τον πετάει στο έδαφος και να τον χτυπάει φορώντας κράνος της αστυνομίας (χωρίς να είναι αστυνομικός) στις διαδηλώσεις της πρωτομαγιάς. Ακολούθησε η παραίτηση του υπουργού Περιβάλλοντος Νικολά Ουλό τον Αύγουστο, της υπουργού αθλητισμού Λορά Φλεσέλ το Σεπτέμβρη και του υπουργού Εσωτερικών Ζεράρ Κολόμπ τον Οκτώβρη. Η δημοτικότητά του Μακρόν κατέρρευσε σε ακόμα χαμηλότερα επίπεδα απ' αυτή του Φρανσουά Ολάντ το αντίστοιχο διάστημα.

Ο λόγος που τα κίτρινα γιλέκα έγιναν σύμβολο είναι ότι δεν είχαν κανένα κόστος για τους οδηγούς οχημάτων γιατί από το 2008 ήταν υποχρεωμένοι από το νόμο να φέρουν στολές υψηλής ορατότητας. Και ο λόγος που η οργή εξαπλώθηκε τόσο πολύ είναι ότι το 80% των οχημάτων στη Γαλλία είναι ντιζελοκίνητα. 17 εκατομμύρια άνθρωποι (τα 2/3 του οικονομικά ενεργού πληθυσμού) εργάζονται εκτός του τόπου κατοικίας τους και το 80% απ' αυτούς πηγαίνουν στη δουλειά τους με το αυτοκίνητο. Ακόμα και στο Παρίσι μόνο οι μισοί χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Οι δημόσιες συγκοινωνίες στην επαρχία είναι σχεδόν ανύπαρκτες και σαν να μην έφτανε αυτό η κυβέρνηση σχεδιάζει να αφαιρέσει 11.000 χλμ. σιδηροδρομικής γραμμής. Για να μην πληρώνει δεκάρα η γαλλική πολυεθνική εταιρεία πετρελαίου Total, το βάρος πέφτει στους μισθωτούς και τους αυτοαπασχολούμενους, που μάλιστα ξέρουν ότι με βάση τον προϋπολογισμό πάνω από 500 εκατομμύρια του φόρου που καλούνται να πληρώσουν θα πάνε για την αποπληρωμή του χρέους.

Επί βδομάδες η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ προσπαθούσαν να μειώσουν το κίνημα λέγοντας ότι πρόκειται για την “περιφέρεια της Γαλλίας”, για μια “εξέγερση χωρικών”, για “αμόρφωτους ανθρώπους”, κλπ. Το εργατικό κίνημα και οι οργανώσεις του δεν έπαιξαν κανένα ρόλο στην αρχή τόσο γιατί έχουν χάσει την επιρροή τους σε πολλές περιοχές και σε πολλές ομάδες εργαζόμενων όσο και λόγω της αποτυχίας των προηγούμενων κοινωνικών κινημάτων. Ακόμα χειρότερα, οι ηγεσίες των συνδικάτων απείχαν με το πρόσχημα ότι οι κινητοποιήσεις ήταν απολίτικες ή ότι κινδύνευαν να πέσουν κάτω από την επιρροή της ακροδεξιάς και των αφεντικών. Αντίθετα, κάποια συνδικάτα, όπως οι μεταλλουργοί της CGT, οι βιομηχανικοί εργάτες της SUD και οι εργαζόμενοι στις μεταφορές της FO, όχι απλά συμμετείχαν σε κάποιες κινητοποιήσεις από το καλοκαίρι ήδη, αλλά συνέβαλαν και στη διαμόρφωση των αιτημάτων για αυξήσεις στους μισθούς, για εναντίωση στην έμμεση φορολογία και για την προοδευτική φορολόγηση εισοδήματος.

Το κοινωνικό προφίλ που έχουν αυτή τη στιγμή τα Κίτρινα Γιλέκα με βάση τα πρώτα αποτελέσματα ομάδας 70 επιστημόνων ερευνητών: είναι άνθρωποι ηλικίας 45 ετών κατά μέσο όρο, που ανήκουν ως επί το πλείστον στα λαϊκά (κατώτερα στρώματα) της μεσαίας τάξης. Το 33% (45% των οικονομικά ενεργών -το αντίστοιχο ποσοστό στο συνολικό πληθυσμό είναι 27%) είναι μισθωτοί/-ές υπάλληλοι. Η εργατική τάξη δίνει το παρόν σε ποσοστό 14%. Οι βιοτέχνες οι έμποροι και οι επιχειρηματίες αποτελούν το 10,5% (14% του ενεργού πληθυσμού -6,5 του συνολικού πληθυσμού). Τα υψηλόμισθα στελέχη ιδιωτικών επιχειρήσεων αποτελούν μόλις το 5% των συμμετεχόντων (και το 7% των εργαζομένων έναντι 18% επί του συνολικού πληθυσμού). Το 25% είναι άνεργοι και συνταξιούχοι με πολύ μεγάλη συμμετοχή γυναικών. Το 25% των γυναικών είναι ανώτερης εκπαίδευσης και το 35% κατώτερης. Το 33% έχουν εισόδημα κάτω απ' το μέσο όρο. Σε ότι αφορά τις πολιτικές πεποιθήσεις: Το 33% δηλώνουν απολιτίκ, το 15% ακροαριστεροί, το 5,4% ακροδεξιοί, το 42,6% αριστεροί και το 12,7% δεξιοί. Για τους μισούς/-ές περίπου είναι η πρώτη φορά που βγαίνουν στο δρόμο.

Στην «1η Πράξη» του κινήματος των κίτρινων γιλέκων, στις 17 Νοέμβρη οργανώθηκαν τουλάχιστον 2.500 μπλόκα και οδοφράγματα σε οδικούς κόμβους, διόδια και διυλιστήρια σε όλη τη χώρα. Σε κάποιες μικρές επαρχιακές πόλεις τα μπλόκα συνεχίστηκαν όλη την εβδομάδα. Ο απολογισμός μέχρι τις 21 Νοέμβρη ήταν 2 νεκροί και 516 τραυματίες διαδηλωτές και 115 αστυνομικοί. Από την πρώτη μέρα ξέσπασαν άγριες διαδηλώσεις και στη Ρεϋνιόν, αποικιακή κτήση της Γαλλίας στον Ινδικό ωκεανό ανατολικά της Μαδαγασκάρης. Για τρεις μέρες οι δρόμοι στο νησί ήταν αποκλεισμένοι, τα σχολεία κλειστά, οι διαδηλωτές προχώρησαν σε συγκρούσεις με την αστυνομία και απαλλοτριώσεις καταστημάτων. Στις 21 Νοέμβρη ο Μακρόν έστειλε στρατό και απαγόρευσε την κυκλοφορία. 

Παρίσι, 24 Νοέμβρη 2018

 

Στις 24 Νοέμβρη κυβέρνηση προσπάθησε να παρκάρει τους διαδηλωτές στο Πεδίο του Άρεως, αλλά τα κίτρινα γιλέκα ανακοίνωσαν ότι θα διαδήλωναν στα Ηλύσια Πεδία όλη μέρα. Όταν οι διαδηλωτές πλησίασαν την πλατεία Κονκόρντ όπου υπήρχε απαγόρευση διαδηλώσεων οι μπάτσοι επιτέθηκαν με δακρυγόνα και αντλίες νερού. Στις 29 Νοέμβρη, ο Φρανσουά Ρουφέν, δημοσιογράφος, ηγέτης κινήματος Nuit Debout και βουλευτής με την Ανυπότακτη Γαλλία, κάλεσε τους Nuitdeboutists να συμμετέχει στις διαδηλώσεις.

Παρίσι, 1 Δεκέμβρη 2018

Το Σάββατο 1 Δεκέμβρη 15.000 διαδήλωσαν με τα συνδικάτα για την ανεργία και ενώθηκαν με τα κίτρινα γιλέκα. Την ίδια μέρα ξέσπασαν οι πιο άγριες συγκρούσεις στο Παρίσι από το Μάη του '68 που σημαδεύτηκαν από το βανδαλισμό του αγάλματος της Μαριάν, συμβόλου της Γαλλικής Δημοκρατίας (της βγάλαν το δεξί μάτι) στην Αψίδα του Θριάμβου. Στη Μασσαλία μια 80χρονη Αλγερινή διαδηλώτρια έπεσε νεκρή από θραύσματα φιάλης δακρυγόνου. Τη Δευτέρα απεργούσαν οι τραυματιοφορείς και 150 ασθενοφόρα περικύκλωσαν τη Βουλή. 

Μαντ Λα Ζολί, 6 Δεκέμβρη 2018

 

Στις 6 Δεκέμβρη 140 μαθητές συνελήφθησαν έξω από την κατάληψη του σχολείου τους στο Μαντ Λα Ζολί. Κυκλοφόρησε βίντεο με τους μαθητές γονατισμένους με τα χέρια πίσω απ' το κεφάλι κι έναν μπάτσο να λέει: “Να μια ήσυχη τάξη”. Αυτές οι εικόνες ξεσήκωσαν τεράστια οργή και ήταν αφορμή για να συνδεθεί το μαθητικό κίνημα ενάντια στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Μακρόν και τις αυξήσεις στα δίδακτρα των μεταναστών φοιτητών με το κίνημα των κίτρινων γιλέκων. Στις 8 Δεκέμβρη στις Βρυξέλλες οι διαδηλωτές πολιορκούν την Ευρωβουλή. Στο Παρίσι τα μαγαζιά κατέβασαν ρολά, έκλεισε ακόμα και το Μουσείο του Λούβρου, ο Πύργος του Άιφελ και η Όπερα του Παρισιού. Ο Μακρόν κινητοποίησε 90 χιλιάδες μπάτσους σ' όλη τη χώρα. Η αστυνομία οχύρωσε με ατσάλινα κιγκλιδώματα το Μέγαρο των Ηλυσίων και κατέβασε τανκς στους δρόμους. Την ίδια μέρα έγιναν διαδηλώσεις σε πολλές πόλεις ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Η κυβέρνηση προσπάθησε να δικαιολογήσει την επιβολή φόρου στα καύσιμα λέγοντας ότι αφορούν τον περιορισμό της εκπομπής βλαβερών αερίων. Η απάντηση των κίτρινων γιλέκων ήταν: “Εσείς μιλάτε για το τέλος του κόσμου, εμείς μιλάμε για το πώς θα βγάλουμε το μήνα”. Αλλά της κυβέρνησης να τους παρουσιάσει σαν ατομιστές που δεν ενδιαφέρονται για την κλιματική αλλαγή έπεσαν στο κενό. Το κίνημα των κίτρινων γιλέκων ενώθηκε με το περιβαλλοντικό κίνημα κι αυτό ήταν μια ξεκάθαρη νίκη.

Παρίσι, 8 Σεπτέμβρη 2018

Μετά την επίθεση στο Στρασβούργο ο Μακρόν και όλοι οι αρμόδιοι υπουργοί του κάλεσαν τα κίτρινα γιλέκα να σταματήσουν τις κινητοποιήσεις λόγω “εθνικού πένθους”, να πρυτανεύσει επιτέλους η ησυχία, η ασφάλεια και η επιστροφή στην κανονικότητα. Ο πρόεδρος των Ρεπουμπλικάνων, Λοράν Βοκιέ, που υποτίθεται ότι μέχρι τότε υποστήριζε τις κινητοποιήσεις, δήλωσε: “Κάποια στιγμή, όπως λέγανε και τα συνδικάτα, πρέπει να ξέρουμε πώς να σταματάμε ένα κίνημα”. Η πρόεδρος του Εθνικού Συναγερμού (NR) Μαρίν Λεπέν, που από την αρχή καραδοκεί για να εκμεταλλευτεί αυτό το κίνημα, κάλεσε την κρατική μηχανή σε “πόλεμο κατά των ισλαμιστών”. Η ακροδεξιά διχάστηκε με τους μισούς να είναι υπέρ του να κατέβουν το Σάββατο φορώντας πένθος και τους άλλους μισούς να είναι υπέρ μιας “ειρηνικής διαδήλωσης” ζεσουίδων την ίδια μέρα στο Στρασβούργο.

Οι συκοφαντίες του Κον Μπεντίτ ότι τάχα “η μεγάλη πλειοψηφία του κινήματος των κίτρινων γιλέκων προέρχεται από το Εθνικό Μέτωπο, από τη δεξαμενή της ακροδεξιάς”, είναι πολύ εύκολο να απορριφθούν αν κανείς κοιτάξει τις διεκδικήσεις της συντριπτικής πλειοψηφίας αυτού του κινήματος. Το να πληρώσουν οι πλούσιοι, να σταματήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις, να δοθούν λεφτά για τις ανάγκες των απλών ανθρώπων είναι ψηλά στην ατζέντα των περισσότερων. Κάποιες συλλογικότητες φτάνουν να καλούν “σε σχηματισμό λαϊκών συνελεύσεων” παντού. 

Την τέταρτη βδομάδα δημοσίευσαν μια λίστα "προτάσεων για την έξοδο από την κρίση". Στην ετικέτα "Οικονομία/Εργασία" προτείνουν αυξήσεις 40% στους μισθούς, τις συντάξεις και τα επιδόματα, μαζικές προσλήψεις στο δημόσιο τομέα και το χτίσιμο 5 εκατομμυρίων εργατικών κατοικιών. Ζητούν ακόμα έξοδο από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ και να σταματήσει η λεηλασία των γαλλόφωνων περιοχών της Αφρικής...

Δεν είναι όμως ξεκάθαρη για όλα τα κίτρινα γιλέκα η διαμάχη αριστεράς και δεξιάς. Γι' αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντική η πρωτοβουλία της αντικαπιταλιστικής αριστεράς για ένα πλατύ αντιρατσιστικό μέτωπο με πρώτο σταθμό την Τρίτη 18 Δεκέμβρη, Παγκόσμια Ημέρα του Μετανάστη, όπου συλλογικότητες των χωρίς χαρτιά και μεταναστών, συνδικάτα, ενώσεις και αλληλέγγυοι καλούν σε συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα “ενάντια στην άνοδο των εθνικισμών, των ρατσισμών και των φασισμών, που απλώνονται στην Ευρώπη και σ' όλο τον κόσμο”.

Αμέσως μετά τη συνάντηση με το Μακρόν την περασμένη Τρίτη για τα επιδόματα ανεργίας, η Γενική Συνομοσπονδία Εργασίας (CGT), το συνδικάτο με τη μεγαλύτερη δύναμη στους τομείς κλειδιά της βιομηχανίας (λιμάνια, σιδηρόδρομοι, πετρέλαια, καύσιμα, μεταφορές, κλπ), κάλεσε σε πανεθνική ημέρα δράσης την Παρασκευή 14 Δεκέμβρη σε συμπαράσταση με το κίνημα των κίτρινων γιλέκων. Ήταν η πρώτη σοβαρή προσπάθεια του οργανωμένου εργατικού κινήματος να συνδεθεί με την οργή του κόσμου. Εκατομμύρια εργάτες της βάσης των συνδικάτων είτε είναι οι ίδιοι είτε είναι αλληλέγγυοι με τα κίτρινα γιλέκα. Αλλά οι ηγέτες δεν δείχνουν ιδιαίτερη προθυμία να προσθέσουν δυνάμεις στον αγώνα. Στο πίσω μέρος του μυαλού τους έχουν το πώς θα καταφέρουν να ελέγξουν το κίνημα και πώς θα ψαλιδίσουν τις -οικονομικές και πολιτικές- κατακτήσεις του. Η απόφαση των ηγεσιών της CGT και της FO να πάρουν πίσω την απεργία των φορτηγατζήδων στις 9 Δεκέμβρη είναι ενδεικτική.

Το σύνθημα “Όλοι μαζί – Απεργία γενική” ακούγεται όλο και πιο δυνατά στις διαδηλώσεις των κίτρινων γιλέκων. Αυτό που λείπει ακόμα είναι “μια απεργία εκατομμυρίων εργατών”.