Τα γεγονότα που συνέβησαν το Μάη του '68 στη Γαλλία είναι μια υπενθύμιση ότι δεν πρέπει να απογοητευόμαστε σε σχέση για τις δυνατότητες των εργατών να αντιστέκονται. Πενήντα χρόνια πριν αυτό το μήνα οι εργάτες στη Γαλλία έδιναν μάχες που συντάραξαν την κυβέρνηση και το κράτος.
Δέκα εκατομμύρια εργάτες βγήκαν σε μια γενική απεργία που ήταν μέχρι τότε η μεγαλύτερη όλων των εποχών. Ομάδες εργατών άρχισαν να παίρνουν τον έλεγχο των εργοστασίων και να τα λειτουργούν χωρίς αφεντικά. Και όλα αυτά συνέβαιναν την επομένη της ανακήρυξης του θανάτου της εργατικής τάξης από τους διανοούμενους.
Η απεργία άλλαξε εντελώς τη μορφή της πολιτικής στη Γαλλία και σ' όλο τον κόσμο για δεκαετίες, και τροφοδότησε μια σειρά νέων αγώνων. Και το πιο σημαντικό είναι ότι έδειξε σε μια ολόκληρη γενιά ότι η εργατική τάξη έχει τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο.
Αποτέλεσε όμως και μια σαφή προειδοποίηση του πώς οι ηγέτες των συνδικάτων και οι βουλευτές μπορούν να συμβάλουν στην καταστολή του αγώνα. Και ένα μάθημα για το τι είδους οργάνωση μπορεί να βοηθήσει τους εργάτες να νικήσουν.
Στις αρχές του Μάη το βρετανικό περιοδικό Economist προέβλεπε θετικές εξελίξεις για τον καπιταλισμό στη Γαλλία. Ο αναπληρωτής διευθυντής Νόρμαν Μακρέι πανηγύριζε για τα "θλιβερά αδύναμα" συνδικάτα της Γαλλίας.
Ο καπιταλισμός τα είχε πάει περίφημα μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ανεργία γενικά είχε μειωθεί σε όλο το δυτικό κόσμο και το επίπεδο ζωής είχε ανέβει. Το σύστημα έμοιαζε αρκετά δυνατό για να αντιμετωπίσει ακόμα και τις μεγαλύτερες απεργίες και αγώνες.
Έτσι στην αρχή της χρονιάς ο γάλλος μαρξιστής συγγραφέας Αντρέ Γκορζ δήλωνε, "Στο προσεχές μέλλον δεν θα υπάρξει καμιά κρίση στον Ευρωπαϊκό καπιταλισμό τόσο δραματική που να οδηγήσει τις μάζες των εργατών σε επαναστατικές γενικές απεργίες".
Αλλά ο δυτικός καπιταλισμός - που συγκρατούνταν από τις εξοπλιστικές δαπάνες - ήταν έτοιμος να μπει σε μια φάση οικονομικής κρίσης. Και η γαλήνια επιφάνεια έκρυβε την αυξανόμενη δυσαρέσκεια για την πνιγερή ιδεολογία και ηθική που η άρχουσας τάξη ήθελε να επιβάλει σε όλους τους άλλους.
Στα χρόνια πριν το 1968, οι εργάτες της Γαλλίας έδωσαν όλο και πιο μαχητικούς και ασυμφιλίωτους αγώνες. Σε αρκετές από τις μαζικές απεργίες χρειάστηκε να συγκρουστούν με τα γαλλικά "ΜΑΤ" (CRS). Η εργατική πάλη ήταν έτοιμη να εκραγεί. Αλλά ήταν οι φοιτητές αυτοί που την πυροδότησαν.
Μια έχει ξεσπάσει στις πανεπιστημιουπόλεις του πανεπιστημίου της Σορβόνης στο Παρίσι από το Φεβρουάριο εκείνου του χρόνου.
Ένα αναπτυσσόμενο ριζοσπαστικό κίνημα φοιτητών συμμετείχε σε διαδηλώσεις ενάντια στον Πόλεμο του Βιετνάμ, για τις συνθήκες στο πανεπιστήμιο και για τις σημειώσεις. Όλο και περισσότερο το κίνημα έφερνε τους φοιτητές σε διαμάχη με τη διεύθυνση του πανεπιστημίου - και την αστυνομία.
Όλα ξεκίνησαν στην πραγματικότητα στις 3 Μάη όταν ο πρύτανης κάλεσε την αστυνομία για διαλύσει μια συγκέντρωση μόλις 500 φοιτητών στη Σορβόνη.
Οι μπάτσοι εισέβαλαν και συνέλαβαν όλους τους φοιτητές που συμμετείχαν στη συγκέντρωση. Αλλά αυθόρμητες διαδηλώσεις ξέσπασαν άμεσα σε όλο το Καρτιέ Λατέν και οι συγκρούσεις με την αστυνομία κράτησαν όλη νύχτα.
Τις μέρες που ακολούθησαν, χιλιάδες διαδήλωσαν στο Καρτιέ Λατέν - και οι γράμμες τους πύκνωσαν με εργάτες από τα περίχωρα του Παρισιού. Ένα σύνθημα των φοιτητών "Να είμαστε ρεαλιστές. Να ζητάμε το ανέφικτο", συνόψιζε τη διάθεση.
Οι μπάτσοι επιτίθονταν στους διαδηλωτές με γκλοπ και δακρυγόνα. Έσπαζαν τα μαγαζιά όπου οι φοιτητές έβρισκαν καταφύγιο.
Αλλά η βία των μπάτσων προκαλούσε τη συμπάθεια των εργατών για τους φοιτητές. Οι άνθρωποι έβαζαν τους τραυματισμένους φοιτητές στα σπίτια τους και έριχναν νερό στο έδαφος για να μετριάσουν την επίδραση των δακρυγόνων.
Στις 10 Μάη πάνω από 50 χιλιάδες φοιτητές βάδισαν, αλλά οι μπάτσοι τους επιτέθηκαν και δεν τους άφησαν να βγουν από την περιοχή της Σορβόνης. Οι διαδηλωτές απάντησαν καταλαμβάνοντας τη Σορβόνη και στήνοντας πάνω από 60 οδοφράγματα για να κρατήσουν μακριά την αστυνομία.
Εκείνη τη νύχτα η αστυνομία προχώρησε σε άγριες επιθέσεις εναντίον των διαδηλωτών. Ένας φοιτητής περιέγραφε πώς τον έσερναν και τον βαρούσαν οι μπάτσοι.
"Αυτός ο αστυνομικός με χτύπησε στο ηλιακό πλέγμα, στο συκώτι, στην κοιλιά τόσο πολύ και τόσο δυνατά που έκανα εμετό. Με χτυπούσαν με το γκλοπ στο κεφάλι, στο μήλο του Αδάμ, στο πρόσωπο και στα νεφρά".
Αλλά πολλοί περιέγραψαν την αίσθηση ελευθερίας και ενθουσιασμού που είχε εμπνεύσει ο αγώνας των φοιτητών και των εργατών.
Ο ηγέτης των φοιτητών Ντανιέλ Κον Μπετίτ θυμότανε, "Έκανα ένα γύρο όλη την περιοχή. Οι κάτοικοι ήταν όλοι στα παράθυρά τους, μας έδιναν φαγητό και γάλα.
Η ατμόσφαιρα ήταν φανταστική. Είναι μια στιγμή που δεν πρόκειται να ξεχάσω. Οι άνθρωποι έχτιζαν με κυβόλιθους τα οδοφράγματα επειδή ήθελαν - για πρώτη φορά - να βάλουν τον εαυτό τους σε μια συλλογική, αυθόρμητη δράση.
Ένας άλλος συμμετέχων περιέγραφε τη μάχη στα οδοφράγματα δίπλα σε ανθρώπους που είχε μόλις γνωρίσει.
"Οι περισσότεροι δεν είχαμε ξαναϊδωθεί ποτέ, ήμασταν έξι φοιτητές, δέκα εργάτες, κάποιοι Ιταλοί, κάποιοι παράμερα, και τέσσερις καλλιτέχνες που ήρθαν αργότερα - δεν είπαμε ούτε τα ονόματά μας".
Η υποστήριξη για τους φοιτητές ήταν τόσο μεγάλη που οι δύο μεγαλύτερες συνομοσπονδίες εργατών, η CGT και η Force Ouvrière, κάλεσαν 24ωρη απεργία και διαδήλωση αλληλεγγύης στους φοιτητές.
Η διαδήλωση στις 13 Μάη ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Περίπου δέκα εκατομμύρια άνθρωποι συμμετείχαν στην απεργία - πολύ πάνω από τον αριθμό των μελών των συνδικάτων.
Πάνω από ένα εκατομμύριο βάδισε στους δρόμους του Παρισιού. Και μόνο το μέγεθος αποκάλυπτε πέρα από κάθε αμφιβολία σε όσους συμμετείχαν τι σήμαινε η δύναμη που μπορούσαν να έχουν μαζί τους. Ένας αυτόπτης μάρτυρας θυμόταν, "Ατέλειωτες ορδές περνούσαν από μπροστά μου. Δεν υπήρχε εργοστάσιο, δεν υπήρχε εργατικός χώρος που να μην αντιπροσωπεύονταν.
"Και πήγαιναν και πήγαιναν, μια ατέλειωτη μάζα, η σάρκα και το αίμα της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας, μια δύναμη που μπορούσε να σβήσει οτιδήποτε θα στεκόταν στο δρόμο της, αν το αποφάσιζε".
Η διαδήλωση έδειξε ποια ήταν η δύναμη που μπορούσε να αλλάξει τα πάντα. Τώρα οι εργάτες ήταν έτοιμοι να αναλάβουν δράση για τα δικά τους αιτήματα, για μισθούς και καλύτερες συνθήκες.
Άρχισε από το εργοστάσιο της Sud-Aviation στην πόλη της Ναντ την επόμενη μέρα. Επί βδομόδες οι ακτιβιστές προπαγάνδιζαν την απεργία και την κατάληψη.
Αλλά μετά τη διαδήλωση, όπως έλεγε κι ένας εργάτης, "Ένας ολόκληρος άγνωστος κόσμος αποκαλύφθηκε μπροστά στα έκπληκτα μάτια των εργατών - ένας κόσμος αγώνων που είχε ξεχαστεί".
Οι εργάτες αποφάσισαν να κάνουν απεργία διαρκείας και να κλειδώσουνε τους διευθυντές μέσα στα εργοστάσια. Καθώς τα νέα για τις δράσεις τους εξαπλώθηκαν τις επόμενες μέρες, άρχισαν κι άλλοι να μπαίνουν στην απεργία. Οι εργάτες στα μεγάλα εργοστάσια της αυτοκινητοβιομηχανίας Renault βγήκαν επίσης σε απεργία, και επισκέφτηκαν τις γύρω κατασκευαστικές βιομηχανίες για να ξεσηκώνουν τους εργάτες και εκεί.
Ακολούθησαν εργάτες από άλλους κλάδους και χώρους δουλειάς σε όλη τη Γαλλία. Μέχρι τις 20 Μάη πάνω από εννιά εκατομμύρια εργάτες συμμετείχαν στη γενική απεργία διαρκείας.
Ένας εργάτες διαλογής στους σιδηροδρόμους έδωσε συνοπτικά την εικόνα του τι πραγματικά συνέβαινε. "Όταν πήγαμε για δουλειά στη νυχτερινή βάρδια ακούσαμε ότι οι σιδηροδρομικοί του Μονπαρνάς είχαν ξεκινήσει απεργία. Δεν χρειάστηκε καμία ψηφοφορία για να αποφασίσουμε να κάνουμε το ίδιο με ενθουσιασμό.
Το επόμενο πρωί κάποιοι της πρωινής βάρδιας ήθελαν να δουλέψουν. Χρειάστηκε να τους πείσουμε. Τότε καταλάβαμε ότι έπρεπε να κάνουμε κατάληψη του χώρου και να προστατέψουμε την απεργία με απεργιακή φρουρά.
Χιλιάδες εργάτες συμμετείχαν στις απεργιακές φρουρές και συνελεύσεις σε όλη τη Γαλλία.
Οι απεργίες ήταν μια πρόκληση για την εξουσία των αφεντικών στο εργοστάσιο. Για παράδειγμα, οι εργάτες της Sud-Aviation κλείδωσαν είκοσι διευθυντές μέσα στο εργοστάσιο για δύο βδομάδες, κάνοντας κάθε μέρα ψηφοφορία για το αν θα τους αφήναν ελεύθερους.
Αλλά όσο προχωρούσε η απεργία προέκυπταν νέα ζητήματα, και οι λύσεις έβαλαν τους εργάτες στον έλεγχο των κεντρικών λειτουργιών της κοινωνίας.
Μια απεργία διαρκείας δεν μπορεί να συνεχιστεί χωρίς να υπάρχει ένα κάποιο επίπεδο υπηρεσιών. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να χρειάζονται φαγητό, μετακίνηση, επικοινωνία. Έτσι οι απεργοί άρχισαν να παίρνουν τις αποφάσεις τους για το τι υπηρεσίες θα βάζαν σε λειτουργία και με ποιο τρόπο.
Η παροχή νερού στο Παρίσι γινόταν κάτω από τη διεύθυνση της απεργιακής επιτροπής των εργατών. Οι τυπογράφοι επέτρεπαν την κυκλοφορία των εφημερίδων για να μη δοθεί στην κρατική τηλεόραση το μονοπώλιο της κάλυψης της επικαιρότητας. Απαιτούσαν όμως αλλαγές στους τίτλους και αρνούνταν να τυπώσουν φύλλα που επιτίθονταν στην απεργία.
Οι επιτροπές δράσης της βάσης οργάνωναν τα πρακτικά καθήκοντα όπως η καθαριότητα, η συγκέντρωση οικονομικής ενίσχυσης και το φαγητό για τις οικογένειες των απεργών. Έφτιαχναν επίσης αφίσες και προκηρύξεις.
Το σημαντικό είναι ότι σ' όλες αυτές τις περιπτώσεις οι εργάτες είχαν τον έλεγχο. Έτσι η δύναμη της απεργίας είχε γίνει απειλητική για την εξουσία της κυβέρνησης και του ίδιου του κράτους. Η κυβέρνηση προετοίμαζε τις δυνάμεις της - συμπεριλαμβανομένου του στρατού - για να τσακίσει την απεργία.
Κι όμως δεν ήταν το κράτος που έκλεισε την απεργία - αλλά οι ηγέτες των συνδικάτων. Απ' την αρχή ακόμα προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν ότι η απεργία δεν θα ξέφευγε από τον έλεγχό τους.
Εξασφάλιζαν ότι οι απεργιακές επιτροπές ήταν γεμάτες με δικούς τους ανθρώπους και πολλές φορές έστελναν τους άλλους εργάτες στα σπίτια τους. Άλλοτε απαγόρευαν στους φοιτητές να επισκέπτονται τις απεργιακές φρουρές.
Οι ηγέτες των συνδικάτων προσπαθούσαν επίσης να διαπραγματευτούν για το κλείσιμο της απεργίας από πολύ νωρίς, αλλά αναγκάστηκαν να συνεχίσουν μετά την άρνηση των εργατών να δεχθούν τη συμφωνία που είχαν κλείσει με την κυβέρνηση.
Ο πρόεδρος Σαρλ ντε Γκωλ το έσκασε στη Γερμανία για να συναντήσει αρχηγούς του στρατού και να εξετάσει το ενδεχόμενο στρατιωτικού πραξικοπήματος. Αλλά στο τέλος κατάφερε να βάλει φρένο στην απεργία καλώντας γενικές εκλογές. Το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚ) - που συνδέονταν με κάποιες από τις μεγαλύτερες συνδικαλιστικές οργανώσεις - το είδε αυτό σαν ευκαιρία να κερδίσει τις εκλογές.
Το ΚΚ είχε από πολύ καιρό εστιάσει την προσπάθειά του στην εκλογή αντιπροσώπων στο κοινοβούλιο. Αλλά για να το κάνει αυτό έπρεπε να συμπεριφέρεται σαν ένα υπεύθυνο και αξιοσέβαστο κόμμα που διεκδικούσε την κυβέρνηση.
Έτσι μπροστά στις εκλογές, το ΚΚ έσπευσε να κλείσει την απεργία - και χρησιμοποίησε τα μέλη της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας του για να το πετύχει.
Η κυβέρνηση έκανε μια σειρά παραχωρήσεις - συμπεριλαμβανομένων των αυξήσεων στους μισθούς, του περιορισμού των εργάσιμων ωρών και της επέκτασης των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων. Ξεχωριστές ψηφοφορίες για την επιστροφή στη δουλειά διεξάχθηκαν σε κάθε χώρο εργασίας - που τα στελέχη του ΚΚ χρησιμοποίηση για να πετύχουν αυτή το κλείσιμο της απεργίας.
Σε πολλούς χώρους έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν για προκαλέσουν τη σύγχυση των εργατών σε σχέση με το τι αφορούσε η ψήφος. Σε κάποιο χώρο το συνδικάτο είπε ότι η ψήφος δεν ήταν για την επιστροφή στη δουλειά, αλλά για το αν δέχονται τις παραχωρήσεις της κυβέρνησης.
Σε άλλους χώρους ψήφισαν ακόμα και απεργοσπάστες και διευθυντές.
Τα στελέχη του ΚΚ διέδιδαν ψέματα και φήμες για το ποιοι χώροι είχαν επιστρέψει στην δουλειά, για να ενθαρρύνουν και τους άλλους εργάτες να κάνουν το ίδιο. Μ' αυτό τον τρόπο η γενική απεργία άρχισε να φυλλορροεί. Και όπως συμβαίνει συνήθως σε συνθήκες υποχώρησης, το ΚΚ και η αριστερά πάτωσαν στις εκλογές.
Ο ντε Γκωλ ρούφηξε όλες τις ψήφους της δεξιάς σαν κόμμα του "νόμος και τάξη", ενώ το ΚΚ δεν κατάφερε να φανεί πιο "υπεύθυνο" από τους μετριοπαθείς ανταγωνιστές του στο Σοσιαλιστικό Κόμμα.
Το κλείσιμο της απεργίας αποκάλυψε μια από τις αδυναμίες της - την απουσία μιας επαναστατικής οργάνωσης που θα μπορούσε να επηρεάσει το αποτέλεσμα του αγώνα.
Αντί να εστιάζουν στο κοινοβούλιο, τα επαναστατικά κόμματα είναι στραμμένα στους εργατικούς αγώνες ως φορείς της κοινωνικής αλλαγής - και οργανώνουν την ανάπτυξη και το δυνάμωμά τους όπου αυτοί εκδηλώνονται.
Για πολλούς και διάφορους λόγους δεν υπήρχε τέτοιο κόμμα στη Γαλλία. Αν υπήρχε, θα βοηθούσε στο συντονισμό των αγώνων γιατί έτσι θα είχε ελπίδες να κοντράρει την επιστροφή στη δουλειά.
Η απεργία του Μάη του '68 εξακολουθεί να είναι ένα από τα πιο συγκλονιστικά παραδείγματα της ιστορίας της δύναμης που έχουν οι εργάτες. Αλλά είναι και ένα μάθημα για το πού ελλοχεύουν οι κίνδυνοι της ήττας - και τι είδους οργάνωση χρειαζόμαστε για να τους αντιμετωπίσουμε.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου