Το έτος 1968 ήταν σταθμός στην παγκόσμια ιστορία. Μαζικά κινήματα συντάραξαν συθέμελα κυβερνήσεις. Οι άνθρωποι στις αντιτιθέμενες πλευρές του παγκόσμιου πολιτικού χάρτη έπαιρναν έμπνευση οι μεν από τους αγώνες των δε.
Η αμφισβήτηση της εξουσίας αποκάλυψε αυτά που η ανοιχτά καπιταλιστική Δύση και οι Σταλινικές δικτατορίες του Ανατολικού Μπλοκ είχαν κοινά -και έδειξε το δρόμο της εναλλακτικής απέναντι και στα δύο στρατόπεδα.
Ο Αμερικάνικος ιμπεριαλισμός ταπεινώθηκε από την αντίσταση στο Βιετνάμ -και από τις διαδηλώσεις στις ίδιες τις ΗΠΑ μετά τη δολοφονία του ακτιβιστή ηγέτη του κινήματος για τα Πολιτικά Δικαιώματα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Οι φοιτητές ξήλωσαν τους δρόμους του Παρισιού για να φτιάξουν οδοφράγματα και παίξουν πετροπόλεμο με την αστυνομία. Μέσα σε λίγες μέρες δέκα εκατομμύρια εργάτες ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά τους με γενική απεργία.
Και οι διαδηλωτές εργάτες στην Πολωνία αποδοκίμασαν αυτούς που τους κυβερνούσαν στο όνομα του “σοσιαλισμού” με συνθήματα όπως “Κάτω η κόκκινη μπουρζουαζία”.
Και στη Βρετάνια ξέσπασε ένα κίνημα καταλήψεων στα πανεπιστήμια και τα κολέγια. Οι φοιτητές ήταν κομμάτι της πορείας των 100.000 προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία στην Πλατεία Γκρόσβενορ.
Η εξέγερση ήταν μεταδοτική το 1968 και αυτό δεν ήταν τυχαίο.
Ο καπιταλισμός παγκόσμια είχε γνωρίσει μια πρωτόγνωρη άνθηση μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1960 αυτή η άνθηση άγγιζε τα όριά της, απομυζώντας τη νομιμοποίηση του συστήματος.
Για την εργατική τάξη -όπως έλεγε και ο συντηρητικός υπουργός Χάρολντ Μακμίλαν το 1957- “τα πράγματα ποτέ δεν ήταν καλύτερα”. Τώρα αυτή η εργατική τάξη ζητούσε περισσότερα και ελίτ δεν μπορούσαν να τα δώσουν.
Και η κοινωνία άλλαζε, για παράδειγμα μέσω της μαζικής μετανάστευσης και των πιο ανοιχτών αντιλήψεων σε σχέση με το φύλο.
Το κατεστημένο πάλευε να κρατηθεί είτε αντιστεκομένο στις μεταρρυθμίσεις είτε παραχωρώντας τόσες ώστε να πυροδοτεί νέα αιτήματα. Στη Βρετανία οι νόμοι για την έκτρωση, το διαζύγιο και την ομοφυλοφιλία πέρασαν όλοι το 1967 και ο πρώτος νόμος ενάντια στις ρατσιστικές διακρίσεις το 1968.
Καθώς αναπτύσσονταν τα ριζοσπαστικά κινήματα, εκατομμύρια άνθρωποι άρχισαν να ελπίζουν στην επαναστατική αλλαγή.
Εναλλακτική
Εκείνη την εποχή μεγάλο κομμάτι της αριστεράς και των εργατικών κινημάτων ακόμα προσβλέπανε στη Ρωσία και το Ανατολικό Μπλοκ ως σοσιαλιστική εναλλακτική απέναντι στο Δυτικό καπιταλισμό.
Όμως αυτή η οπτική αμφισβητήθηκε έντονα ιδιαίτερα μετά την Άνοιξη της Πράγας.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Τσεχοσλοβακίας ξεκίνησε μια διαδικασία μεταρρύθμισης που σχεδίαζε να δώσει ώθηση σ' έναν κρατικό καπιταλισμό που βρισκόταν σε στασιμότητα. Αυτή η διαδικασία όμως, που άφησε περισσότερο χώρο για αμφισβήτηση των κυβερνώντων.
Όταν τα ρωσικά τανκς στάλθηκαν στην Τσεχοσλοβακία για να τσακίσουν αυτές τις κατακτήσεις, πολύς κόσμος των κινημάτων στη Δύση ξανασκέφτηκε το ζήτημα με ποιανού πλευρά είναι. Είχανε πιο πολλά κοινά με τους Τσεχοσλοβάκους εργάτες και φοιτητές παρά με το ρώσικο στρατό.
Την ίδια στιγμή τα κινήματα στη Δύση ριζοσπαστικοποιούνταν. Μετά τη δολοφονία του Κινγκ, για παράδειγμα, μια νέα γενιά ακτιβιστών άρχισε να στρέφεται στη Μαύρη Δύναμη και στο επαναστατικό Κόμμα των Μαύρων Πανθήρων.
Οι Διεθνείς Σοσιαλιστές (IS) ήταν κομμάτι της νέας αριστεράς που αναζητούσε μια επαναστατική εναλλακτική απέναντι και στα δύο μπλοκ.
Όπως έγραφε ο Κρις Χάρμαν, τότε φοιτητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο του Λονδίνο, στην εφημερίδα Socialist Worker, “Στο Σικάγο η αστυνομία, υποστηριζόμενη από τις ξιφολόγχες του στρατού ξυλοκόπησε ανελέητα ειρηνικούς διαδηλωτές.
“Στην Πράγα τα τανκς κάνουν περιπολίες στους δρόμους και την ίδια στιγμή οι Ρώσοι ηγέτες διαλαλούν την πρόθεσή τους να 'ξεμπερδεύουν με τους 20.000 αντ(;)επαναστάτες'.
Αλλά και οι δύο ελέγχονται από μικρές άρχουσες τάξεις που χρησιμοποιούν τις δυνατότητες της νέας τεχνολογίας για να καταστείλουν τους εργάτες που μπορεί να αποτελέσουν απειλή για την κυριαρχία τους.
“Αυτό αποδεικνύει ότι τουλάχιστον αναγνωρίζουν ποια είναι η δύναμη που θα ασκηθεί όταν οι εργατικές μάζες αρχίζουν να έχουν τον έλεγχο πάνω στις ζωές τους”.
Έμπνευση
Εκατομμύρια άνθρωποι κοίταζαν τώρα πέρα από τον ψεύτικο σοσιαλισμό της σταλινικής Ρωσίας. Μερικοί έπαιρναν έμπνευση από την Κίνα του Μάο Τσε Τουνγκ, την Κούβα του Φιντέλ Κάστρο ή τα διάφορα εθνικά απελευθερωτικά κινήματα στον Τρίτο Κόσμο.
Άνοιγε όμως και ένα πεδίο παρέμβασης για ομάδες όπως το IS που πάλευε για το ξαναζωντάνεμα του σοσιαλισμού όπως τον είχε ορίσει ο ίδιος ο Καρλ Μαρξ ως την αυτο-χειραφέτηση της εργατικής τάξης.
Το 1968 συχνά θεωρείται ως μια εξέγερση των φοιτητών -και τα φοιτητικά κινήματα έπαιξαν όντως κρίσιμο ρόλο. Αλλά αυτοί που παρέβλεπαν τη δυναμική των εργατών υπέστησαν ένα ισχυρό σοκ.
Η ακαδημαϊκή αριστερά του συρμού είχε αποκηρύξει τη Δυτική εργατική τάξη σαν ξεπουλημένη λόγω του υψηλότερου βιοτικού επιπέδου της που οφείλονταν στην παρατεταμένη μεταπολεμική άνθηση.
Ο Κρις Χάρμαν συνόψιζε μια παμφλέτα της Φαβιανής Εταιρείας που υποστήριζε ότι: "οι μονοκατοικίες με τους νάνους στις αυλές έχουν 'αστικοποιήσει' κάποιες ομάδες όπως οι εργαζόμενοι στις βιομηχανίες αυτοκινήτων".
Αλλά ο Μάης του 1968 στη Γαλλία γνώρισε αυτό που ήταν μέχρι τότε η μεγαλύτερη απεργία στην ιστορία της ανθρωπότητας -με καταλήψεις εργοστασίων και, σε μερικές πόλεις, εργατικές επιτροπές που οργάνωναν τις προμήθειες τροφίμων και καυσίμων. Τα χρόνια που ακολούθησαν τα εργατικά κινήματα στη Βρετανία και την Ιταλία πέτυχαν σημαντικές κατακτήσεις.
Το 1968 δεν ήταν μόνο μια στροφή προς τα αριστερά. Η δεξιά και οι κυρίαρχες τάξεις αντεπιτέθηκαν με αιματηρή καταστολή και ρατσιστικές πολιτικές. Ο Ίνοκ Πάουελ έκανε τότε την περιβόητη ομιλία του για τους "Ποταμούς Αίματος". Και οι εξεγέρσεις δεν μεταμόρφωσαν ριζικά την κοινωνία. Ακόμα και στη Γαλλία, ο πρόεδρος Σαρλ ντε Γκολ κατάφερε να ξαναπάρει το πάνω χέρι και να κερδίσει αποφασιστικά τις εκλογές του Ιούνη.
Οι ρεφορμιστές ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος και της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας είχαν συμφωνήσει για το σταμάτημα του αγώνα με αντάλλαγμα μεγάλες αυξήσεις στους μισθούς και αναβαθμισμένο ρόλο στις διαπραγματεύσεις.
Πολλοί εργάτες ήταν εξαγριωμένοι, αλλά η γνήσια επαναστατική αριστερά δεν ήταν μεγάλη ή αρκετά ισχυρή για να κερδίσει τη μάχη κατά της υποχώρησης.Υπάρχει πάντα μια μάχη για την ηγεσία μέσα σε ένα κίνημα. Κάποιοι θα αγωνιστούν σκληρά για αλλαγές - αλλά θα αποφύγουν να αντιμετωπίσουν τον ίδιο τον καπιταλισμό. Αλλά το ρολόι δεν γινόταν να γυρίσει πίσω εντελώς. Τα κινήματα ενάντια στον πόλεμο, το ρατσισμό και την καταπίεση των γυναικών κέρδισαν κατακτήσεις που εξακολουθούμε να υπερασπιζόμαστε σήμερα. Αυτά είναι που μας εμπνέουν για να προχωρήσουμε περισσότερο την επόμενη φορά και να μετατρέψουμε την εξέγερση σε επανάσταση.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου