Η Σχολή των Σκουπιδοτενεκέδων

Καλλιτέχνες της Σχολής των Σκουπιδοτενεκέδων και φίλοι στο στούντιο του Τζον Φρεντς Σλόαν στη Φιλαδέλφεια, 1898.

Η Σχολή των Σκουπιδοτενεκέδων (Ashcan School) ήταν ένα καλλιτεχνικό κίνημα των ΗΠΑ των αρχών του 20ου αιώνα που τα έργα του φημίζονται για την απεικόνιση σκηνών της καθημερινότητας της Νέας Υόρκης και κυρίως των πιο φτωχών συνοικιών της. Οι πιο φημισμένοι καλλιτέχνες αυτής της τεχνοτροπίας ήταν ο Ρόμπερτ Χένρι, ο Τζορτζ Λουκς, ο Ουίλιαμ Γκλάκενς, ο Τζον Σλόαν και ο Έβερετ Σιν. Το κίνημα ήταν εμβληματικό του εξεγερσιακού πνεύματος της εποχής του.

Η Σχολή των Σκουπιδοτενεκέδων δεν ήταν ένα οργανωμένο κίνημα. Οι καλλιτέχνες αυτού του στιλ δεν εξέδιδαν μανιφέστα ούτε και θεωρούσαν τους εαυτούς τους σαν μια ενιαία ομάδα με κοινούς στόχους ή παρόμοιες φιλοδοξίες. Κάποιοι ήταν έντονα πολιτικοποιημένοι, άλλοι απολιτίκ. Αυτό που τους ένωνε ήταν η επιθυμία τους να πουν αλήθειες για την πόλη και τη σύγχρονη ζωή που νιώθανε πως ήταν αγνοημένες από την αποπνικτική επιρροή της παράδοσης Τζεντίλ στις εικαστικές τέχνες. Ο Ρόμπερτ Χένρι, ο κατά κάποιο τρόπο πνευματικός πατέρας της σχολής "ήθελε μια τέχνη που να μοιάζει με δημοσιογραφία... ήθελε να ζωγραφίζει τόσο αληθινά όπως η λάσπη, όπως οι σβουνιές των αλόγων στο χιόνι, που πάγωναν το χειμώνα στο Μπρόντγουεϊ". Παρότρυνε τους νεαρότερους φίλους του και τους μαθητές του να ζωγραφίζουν με το ρωμαλέο, αχαλίνωτο, τραχύ πνεύμα του αγαπημένου του ποιητή, Γουώλτ Γουίτμαν, και να μη φοβούνται να προβάλουν το γούστο του σήμερα. Πίστευε ότι τα αστικά τοπία της εργατικής τάξης και της μεσαίας τάξης θα πρόσφεραν καλύτερο υλικό στους ζωγράφους απ' ότι οι γκαλερί και τα σαλόνια.

Πολλά από τα πιο φημισμένα έργα της σχολής των Σκουπιδοτενεκέδων ζωγραφίστηκαν την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, την ίδια περίοδο που το ρεαλιστικό μυθιστόρημα του Στίβεν Κρέιν, του Θίοντορ Ντράιζερ και του Φρανκ Νόρις κέρδιζε μαζικά ακροατήρια και οι σκανδαλοθήρες δημοσιογράφοι εφιστούσαν την προσοχή στις συνθήκες ζωής των παραγκουπόλεων. Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο "τέχνη των σκουπιδοτενεκέδων" ήταν ο σοσιαλιστής συγγραφέας και σκιτσογράφος Αρτ Γιανγκ το 1916. Ο όρος εκείνο τον καιρό χρησιμοποιούνταν για ένα μεγάλο αριθμό ζωγράφων πέρα από τους αρχικούς "Πέντε της Φιλαδέλφειας", όπως ο Τζορτζ Μπέλοους, ο Γκλεν Κόλεμαν, ο Τζερόμ Μάιερς, ο Γκίφορντ Μπιλ, ο Καρλ Σπρίγκχορν και ο Έντουαρντ Χόπερ. Φωτογράφοι όπως ο Τζέικομπ Ριις ή ο Λιουις Χάιν χαρακτηρίστηκαν επίσης καλλιτέχνες του Σκουπιδοτενεκέ. Όπως συμβαίνει με πολλούς ιστορικούς καλλιτεχνικούς όρους η "τέχνη του Σκουπιδοτενεκέ πολλές φορές αποδίδεται σε τόσους καλλιτέχνες που τελικά χάνει το νόημά της.

Ο καλλιτέχνες της Σχολής των Σκουπιδοτενεκέδων επαναστάτησαν ενάντια στον Αμερικανικό ιμπρεσιονισμό και τον ακαδημαϊκό ρεαλισμό, τα δύο πιο αξιοσέβαστα και εμπορικά πετυχημένα στιλ στις ΗΠΑ στα τέλη του 19ου αιώνα με αρχές του 20ου. Οι συχνές, παρότι όχι αποκλειστικές, αναφορές τους στη φτώχεια και τις σκληρές πραγματικότητες της ζωής στην πόλη ενοχλούσαν πολλούς κριτικούς και επιμελητές τέχνης γι' αυτό δεν τους συμπεριλάμβαναν σε εκθέσεις και συλλογές που απευθύνονταν στο ευρύ κοινό.

Η έλευση του μοντερνισμού στις ΗΠΑ σήμανε το τέλος της φήμης της Σχολής των Σκουπιδοτενεκέδων ως προκλητικής. Μετά την πρώτη Διεθνή Έκθεση Μοντέρνας Τέχνης (Armory Show) το 1913 και με το άνοιγμα πολλών γκαλερί τη δεκαετία του 1910 που προωθούσαν έργα Κυβιστών, Φοβιστών, Εξπρεσιονιστών, ο Ανρί και ο κύκλος του άρχισαν να φαίνονται πιο βαρετοί στη νεότερη γενιά. Η επαναστατικότητά τους είχε πολύ σύντομη ημερομηνία λήξης. Ήταν της μοίρας των ρεαλιστών του Σκουπιδοτενεκέ να φαντάζουν πολύ ριζοσπαστικοί στα μάτια πολλών εραστών της τέχνης το 1910 και στα μάτια πολλών περισσότερων ξεπερασμένοι ως το 1920.


Σχόλια