Το Ισλάμ δεν είναι ο εχθρός

Όχι στον Πόλεμο - ένα φυλλάδιο της εργατικής αλληλεγγύης, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Οκτώβρης 2001.  

Ο νέος "ιερός" πόλεμος που κήρυξε ο Μπους ενάντια στην τρομοκρατία συνοδεύεται όλες αυτές τις μέρες με μια βρώμικη ρατσιστική εκστρατεία για τους "φανατικούς και βάρβαρους ισλαμιστές που μας απειλούν". Το στόχο αυτής της εκστρατείας δεν προσπαθούν να τον κρύψουν. Αντίθετα, οι κυβερνήσεις σε ΗΠΑ και ΕΕ, αλλά από κοντά και τα ΜΜΕ, προσπαθούν να πείσουν τον κόσμο ότι ένας γενικευμένος και διαρκής πόλεμος είναι το μόνο όπλο που καταλαβαίνουν τέτοιοι "φανατικοί που δεν υπολογίζουν καθόλου την ανθρώπινη ζωή". "Η επιβολή του ισλαμικού νόμου, η καταπίεση των μειονοτήτων και των γυναικών, το τζιχάντ ενάντια στους άπιστους" καθοδηγεί αυτούς τους λαούς και βάζει σε "κίνδυνο το δυτικό πολιτισμό και τις ελευθερίες μας". Στην Ελλάδα, άλλωστε, οι υποστηριχτές του νέου πολέμου του Μπους έχουν μια πλούσια προϋπηρεσία στην αντιμουσουλμανική υστερία από την εποχή της εκστρατείας για το Μακεδονικό ενάντια στο "μουσουλμανικό τόξο που απειλεί τα Βαλκάνια". Πρόκειται για μια ψεύτικη και υποκριτική προπαγάνδα. Οι καρποί της δεν άργησαν να φανούν. Σε ΗΠΑ και Βρετανία φασιστικές συμμορίες ανέλαβαν ακόμη και με δολοφονίες ανθρώπων αραβικής καταγωγής να "δώσουν ένα μάθημα σ' αυτούς τους απολίτιστους".

Στην πραγματικότητα όλη αυτή η εκστρατεία προσπαθεί να μας κάνει να ξεχάσουμε τα εγκλήματα του ιμπεριαλισμού με το επιχείρημα ότι ο πραγματικός κίνδυνος είναι ο ισλαμικός φανατισμός που εξωθεί αυτούς τους ανθρώπους σε επιχειρήσεις αυτοκτονίας. Όμως, ο πραγματικός ρόλος της θρησκείας -και όχι μόνο της μουσουλμανικής- είναι τελείως διαφορετικός. Δεν μπορεί να γίνει κατανοητός έξω από τις υλικές συνθήκες και τις ταξικές συγκρούσεις που επικρατούν στην κοινωνία. Όλες οι θρησκευτικές ιδεολογίες, τόνιζε στην ανάλυσή του ο Μαρξ, εκτός από "όπιο του λαού" που κηρύσσουν την υποταγή στους ισχυρούς, είναι και η καρδιά μέσα σ' έναν άκαρδο κόσμο" διδάσκοντας τη φιλευσπλαχνία και την αλληλοβοήθεια.

Ο χριστιανισμός, για παράδειγμα, μέσα στη μακραίωνη πορεία του, είχε δώσει δείγματα και των δύο εκδοχών. Υπήρξε πολλές φορές στήριγμα της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης των λαϊκών στρωμάτων από τις κυρίαρχες τάξεις. Κι αυτό δεν ισχύει μόνο για το Μεσαίωνα που έδωσε την ευλογία του στην "ελέω θεού" βασιλική απολυταρχία. Και μέσα στον καπιταλισμό η χριστιανική ιδεολογία και εκκλησία πολλές φορές έδωσε χέρι βοήθειας ή και συνεργάστηκε στενά με δικτατορικά και φασιστικά καθεστώτα την ίδια στιγμή που δίδασκε την υποταγή και την υπομονή στους καταπιεσμένους. Μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι η χριστιανική εκκλησία αντιτάχθηκε στο πιο βάρβαρο έγκλημα που έζησε μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα, το ολοκαύτωμα των Εβραίων από το Χίτλερ; Το ίδιο και κανείς δεν μπορεί στα σοβαρά να υποστηρίξει ότι η εκκλησία στην Ελλάδα αντιτάχθηκε στο καταπιεστικό καθεστώς της δικτατορίας του 1967. Το αντίθετο μάλιστα.

Την ίδια στιγμή όμως, στα πλαίσια του χριστιανισμού αναπτύχθηκε κι ένα ολόκληρο ριζοσπαστικό ρεύμα, η "θεολογία της απελευθέρωσης", που τάχθηκε ενεργά στο πλευρό του απλού κόσμου στη Λατινική Αμερική στον αγώνα ενάντια στην κοινωνική ανισότητα και την καταπίεση από τα δικτατορικά καθεστώτα που στήριζαν οι ΗΠΑ στην περιοχή, τις δεκαετίες του '70 και του '80. Ριζοσπάστες παπάδες στη Βραζιλία του '70 όχι μόνο υποστήριξαν το απεργιακό κίνημα ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς, αλλά παραχώρησαν και τις εκκλησίες για τις εργατικές συγκεντρώσεις. Στη Νικαράγουα επίσης έφτασαν να συμμετέχουν στην εξέγερση και την ίδια την κυβέρνηση των Σαντινίστας ενάντια στο δικτάτορα Σομόζα.

Η εικόνα δεν είναι διαφορετική για τον ισλαμισμό. Το Ισλάμ παρουσιάζει κι αυτό δύο όψεις, κι αυτό το ξέρουν καλά οι ιμπεριαλιστές. Την ίδια στιγμή που είναι εργαλείο για να δικαιολογείται και να διαιωνίζεται η πιο βάρβαρη καταπίεση από τις κυρίαρχες τάξεις, την ίδια στιγμή γίνεται και σημαία του αγώνα ενάντιά τους. Τα σύμμαχα καθεστώτα, και πιο χαρακτηριστικά αυτό της Σαουδικής Αραβίας, με τα οποία συνεργάζονται οι ΗΠΑ για να ελέγχουν τους δρόμους του πετρελαίου με επεμβάσεις όπως αυτή στο Ιράκ το 1991, είναι μουσουλμανικά, το ίδιο και οι κυρίαρχες τάξεις της περιοχής. Στη Σαουδική Αραβία η κυρίαρχη τάξη δεν υστερεί σε κυνισμό και βαρβαρότητα ώστε να επικαλείται τον ισλαμικό νόμο κατά πώς τη βολεύει για να κόβει πόδια και χέρια ανθρώπων, να καταδιώκει τους αντιφρονούντες και να καταπιέζει και να εκμεταλλεύεται σκληρά όλο τον πληθυσμό. Όμως όταν μιλάνε για τον "ισλαμικό κίνδυνο" ή τον "ισλαμικό φονταμενταλισμό" στην πραγματικότητα εννοούν μια σειρά από διαφορετικές μουσουλμανικές παρατάξεις και οργανώσεις μέσα από τις οποίες βρίσκει έκφραση η οργή των φτωχών αράβων ενάντια στην ιμπεριαλιστική καταπίεση και την εξαθλίωση που επιβάλλουν οι τοπικές άρχουσες τάξεις.

Ταξικό χάσμα

Το ταξικό χάσμα που χωρίζει αυτούς τους "δύο ισλαμισμούς" είναι η πραγματική αιτία για τη διαφορετική πολιτική κατεύθυνση που ακολουθούν. Σ' όλη τη Μέση Ανατολή τα εκατομμύρια των φτωχών αγροτών και εργατών ζουν μέσα στην εξαθλίωση των παραγκουπόλεων. Η κατάσταση για τους μικρομαγαζάτορες και τους εμπόρους στις πόλεις δεν είναι καλύτερη, ιδιαίτερα μετά την οικονομική κρίση που χτύπησε την περιοχή τη δεκαετία του '80 και τα προγράμματα περικοπών και ιδιωτικοποίησης που επέβαλλε σε διάφορες χώρες το ΔΝΤ. Απέναντί του όλος αυτός ο κόσμος είχε να αντιμετωπίσει τον πλούτο και τη διαφθορά μιας άρχουσας τάξης που τα τελευταία χρόνια είχε ταυτιστεί πλήρως με τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα.

Η μέθοδος που χρησιμοποιούν αυτές οι άρχουσες τάξεις είναι η βάρβαρη καταπίεση για να καταστείλουν κάθε απόπειρα εξέγερσης των εξαθλιωμένων εργατών και αγροτών. Δημοκρατικές ελευθερίες, εκλογές, συνδικαλιστική δράση, δικαιώματα των μειονοτήτων και των γυναικών διώκονται βίαια όπως σε κάθε γνήσιο δικτατορικό καθεστώς. Βέβαια, οι ηγέτες αυτών των καθεστώτων διακηρύσσουν ξετσίπωτα ότι είναι ευσεβείς μουσουλμάνοι που ακολουθούν το κοράνι και αντιπροσωπεύουν την κοινότητα των πιστών χωρίς καμία ταξική διάκριση.

Αυτό το ταξικό χάσμα θρέφει καθημερινά το μίσος του απλού κόσμου γι' αυτά τα καθεστώτα, ενώ η στήριξή τους από τους ιμπεριαλιστές και ιδιαίτερα τις ΗΠΑ οδηγεί σε εκρήξεις οργής. Αλλά αυτό που πάντα αποτέλεσε τη θρυαλλίδα για τις επαναστατικές εκρήξεις στη Μέση Ανατολή ήταν ο ηρωικός αγώνας των Παλαιστινίων εδώ και 50 χρόνια για την ελευθερία τους. Η άνευ όρων υποστήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ για να συνεχίζει τις δολοφονικές επιθέσεις του, τις έχουν μετατρέψει σε Νο.1 εχθρό για όλους τους απλούς άραβες και μουσουλμάνους. Πολύ περισσότερο που όλος αυτός ο κόσμος δεν τρέφει πλέον καμία ελπίδα για τα καθεστώτα της περιοχής ότι θέλουν να δώσουν πραγματική σύγκρουση με τους ιμπεριαλιστές.

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όλη η περιοχή σαρώθηκε από σειρά εθνικών εξεγέρσεων ενάντια στην αποικιακή απολυταρχία. Τα κινήματα στην Αλγερία, την Αίγυπτο, το Ιράν, το ίδιο το κίνημα των Παλαιστινίων στις δεκαετίες του '50 και του '60 έφερναν ελπίδα για μια πραγματική απελευθέρωση από την καταπίεση και την εξαθλίωση. Ήταν πραγματικά μαζικά κινήματα όπου η ίδια η τρομοκρατία είχε περιθωριακό ρόλο. Όμως για τη συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου τα καθεστώτα που προέκυψαν δεν έφεραν καμία βελτίωση. Παρόλο που πολλά απ' αυτά ονομάστηκαν "σοσιαλιστικά", όπως στην Αλγερία και τη Συρία και η αριστερά σε μια σειρά περιπτώσεις έδωσε την άκριτη υποστήριξή της στους διάφορους Νάσερ και Μπεν Μπελά, οι νέες άρχουσες τάξεις έβαλαν στην άκρη τον αντιιμπεριαλιστικό αγώνα για να χτυπήσουν τις διεκδικήσεις των εξαθλιωμένων μαζών για πραγματική κοινωνική αλληλεγγύη.

Κίνημα διαμαρτυρίας  

Το σημείο καμπής ήταν ο μαύρος Σεπτέμβρης του 1970, όταν ο βασιλιάς Χουσεΐν της Ιορδανίας έσφαξε περίπου 20.000 Παλαιστίνιους και Ιορδανούς αγωνιστές για να σταματήσει το δυναμικό κίνημα διαμαρτυρίας ενάντια στη φτώχεια που είχε ξεσπάσει στην πρωτεύουσα Αμάν και στα Παλαιστινιακά στρατόπεδα προσφύγων. Οι ισλαμιστές που μέχρι τότε αποτελούσαν πολύ μικρές ομάδες στους κόλπους του κινήματος της Μέσης Ανατολής άρχισαν τα επόμενα χρόνια να κερδίζουν σε πολλές χώρες μαζική υποστήριξη κάνοντας ριζοσπαστική κριτική στα διεφθαρμένα τοπικά καθεστώτα και την ταύτισή τους με τους ιμπεριαλιστές.

Η υποστήριξη προς το ισλαμικό κίνημα προήλθε κυρίως από τα μικροαστικά στρώματα των πόλεων, αλλά και τη νεολαία μέσα στα πανεπιστήμια, που βρισκόταν σε απόγνωση με ελάχιστες προοπτικές για το μέλλον της. Η απήχησή του ήταν πολύ μικρότερη στους αγρότες και ελάχιστη ανάμεσα στην εργατική τάξη. Όμως, το ισλαμικό κίνημα, διακηρύσσοντας την επιστροφή στις παραδοσιακές αξίες του Ισλάμ κόντρα στη διαφθορά των τοπικών καθεστώτων, διεκδικούσε για τον εαυτό του την πρωτοπορία του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος. Κινητοποιήθηκε ενάντια στη ρώσικη εισβολή στο Αφγανιστάν το 1979, ενάντια στην επέμβαση των ΗΠΑ το 1991 στο Ιράκ, ενώ πολλές απ' αυτές τις οργανώσεις, όπως η Χεζμπολάχ και η Χαμάς, διεκδικούν μέσα στους Παλαιστίνιους το ρόλο της ριζοσπαστικής αντιπολίτευσης κόντρα στους συμβιβασμούς του Αραφάτ με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.

Είναι προφανές ότι οι κυβερνήσεις του δυτικού καπιταλισμού δεν έδειξαν ποτέ κανένα ενδιαφέρον για τις διεκδικήσεις αυτού του κόσμου, αλλά είδαν στο κίνημά τους μια απειλή για την κυριαρχία τους στην περιοχή. Και δεν είναι καθόλου παράξενο που αυτός ο κόσμος χρησιμοποιεί ακόμη και την τρομοκρατία για να ανταποδώσει τα χτυπήματα στους ιμπεριαλιστές.

Σίγουρα, για τους επαναστάτες σοσιαλιστές πολλές από τις ιδέες των ισλαμιστών όχι μόνο είναι λάθος, αλλά αντιδραστικές και δεν μπορούν να δώσουν καμιά προοπτική στο κίνημα της Μέσης Ανατολής. Η επιβολή του ισλαμικού νόμου και οι επιθέσεις αυτοκτονίας είναι σε πλήρη αντίθεση με το μαζικό αγώνα με κέντρο την εργατική τάξη. Ο δρόμος των ισλαμιστών είναι ο δρόμος της απόγνωσης και οδηγεί σε αδιέξοδο. Ταυτόχρονα, δίνει τη δικαιολογία που ψάχνουν οι ντόπιοι κυβερνώντες και οι ιμπεριαλιστές για να εντείνουν την καταπίεση. Ο νέος πόλεμος του Μπους θα βαθύνει το δικαιολογημένο μίσος αυτού του κόσμου και γι' αυτό θα εντείνει το φαύλο κύκλο της βίας που πρώτα οι ιμπεριαλιστές έχουν ανοίξει.

Η μόνη πραγματική εναλλακτική προοπτική που ψάχνει ο κόσμος και στη Μέση Ανατολή και σε όλο τον Τρίτο Κόσμο είναι να δυναμώσουμε τη λύση του Σιάτλ. Το αντικαπιταλιστικό κίνημα σε όλο τον πλανήτη αντιπροσωπεύει την πιο ελπιδοφόρα προοπτική για μια κοινωνία χωρίς φτώχεια, καταπίεση και πολέμους. Ο δρόμος για να δυναμώσουμε αυτή την ελπίδα και αυτό το κίνημα είναι όλοι οι ακτιβιστές αντικαπιταλιστές, από το Σιάτλ μέχρι τη Γένοβα, να πρωτοστατήσουμε για να σταματήσει η νέα ιμπεριαλιστική σφαγή που ετοιμάζει ο Μπους, μ' ολόκληρη την ΕΕ μαζί του.