Οι Επαναστάσεις '17-'23
Περιοδικό Σοσιαλισμός Από τα Κάτω, Νο 19, Μάης '96
Μια σειρά από τις πιο λαμπρές σελίδες του εργατικού κινήματος είναι η αντιπολεμική πάλη στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Περιοδικό Σοσιαλισμός Από τα Κάτω, Νο 19, Μάης '96
Μια σειρά από τις πιο λαμπρές σελίδες του εργατικού κινήματος είναι η αντιπολεμική πάλη στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ένας πόλεμος που έμελλε να είναι για την ανθρωπότητα ο πιο μεγάλος που γνώρισε μέχρι τότε. Όλες οι χώρες της Ευρώπης έλαβαν μέρος σ' αυτόν και χωρίστηκαν σε δυο μεγάλα στρατόπεδα. Από τη μια μεριά, οι δυνάμεις της Αντάντ (Εγκάρδια Συνεννόηση) όπου συμμετείχαν η Αγγλία, η Γαλλία, η Ρωσία, η Ιαπωνία, οι ΗΠΑ και η Ιταλία κι από την άλλη οι Κεντρικές Δυνάμεις, δηλαδή η Γερμανία, η Αυστροουγγαρία, η Βουλγαρία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Ελλάδα τάχθηκε με τη μεριά της Αντάντ.
Η τυπική αφορμή για το ξέσπασμα του πολέμου δόθηκε από τη δολοφονία του διαδόχου της Αυστροουγγαρίας στο Σεράγεβο από ένα Σέρβο εθνικιστή, το καλοκαίρι του 1914. Στην πραγματικότητα, ο Μεγάλος Πόλεμος δεν ήταν πάρα η συνέχεια της οικονομικής και διπλωματικής σύγκρουσης που μαίνονταν όλα τα προηγούμενα χρόνια. Ο κόσμος έπρεπε να ξαναμοιραστεί και ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό.
Στο τέλος του πολέμου, 4 χρόνια μετά, η εργατική τάξη και οι αγρότες άφησαν 20.000.000 νεκρούς στα πεδία των μαχών και 50.000.000 τραυματίες και ανάπηρους. Για πρώτη φορά πάνω στα κορμιά των εργατών χρησιμοποιήθηκαν τα μέσα μαζικής καταστροφής, τανκς, πολυβόλα, αεροπλάνα, χημικά αέρια.
Ο φόρος αίματος που πλήρωσε η εργατική τάξη ήταν τεράστιος, 100.000 Γερμανοί φαντάροι νεκροί στη μάχη του Υπρ το 1916, 1.200.000 Άγγλοι και Γάλλοι στρατιώτες σκοτώθηκαν μέσα σε τρεις μήνες στο Σομ τον ίδιο χρόνο. Εκατοντάδες νεκροί σωριάζονταν στα χαρακώματα για να κερδίσουν μερικές δεκάδες άχρηστα μέτρα γης.
Στις πόλεις, η εργατική τάξη πλήρωνε και εκεί για τον πόλεμο. Απαγόρευση απεργιών και στρατιωτικοί κανόνες εργασίας σε όλους τους χώρους δουλειάς. Υπερεντατικοποίηση και αύξηση ωραρίου με αποτέλεσμα στην Αγγλία τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα να ανέβουν κατά 35% ενώ στη Γερμανία έγιναν 112.257 εργατικά ατυχήματα στη διάρκεια του πολέμου.
Τη στιγμή που για τους εργάτες ο πόλεμος σήμαινε αίμα και δυστυχία, για τους καπιταλιστές σήμαινε συσσώρευση πλούτου.
Στη Γερμανία, τα μερίσματα από μετοχές στις εταιρείες δέρματος και χημικών αυξήθηκαν κατά 90%. Στο πρώτο εξάμηνο του '18, οι Γερμανοί καπιταλιστές δήλωναν καθαρά κέρδη 10 δις μάρκα. Στην Αγγλία, τα κέρδη στον τομέα καουτσούκ ανέβηκαν 40 φορές στην τετραετία του πολέμου. Στις ΗΠΑ, τα έσοδα από μετοχές αυξήθηκαν από 4 δις το 1914 σε 11 δις το 1917.
Αυτή η κατάσταση συσσώρευσε θυμό και αγανάκτηση. Έτσι άρχισαν από το '16 οι πρώτες απεργίες, στην αρχή με οικονομικά αιτήματα, ενώ στη συνέχεια κυριαρχούν το "κάτω ο πόλεμος", "θέλουμε ειρήνη". Η ίδια εικόνα υπάρχει και στο στρατό. Την ίδια χρονιά, ο γαλλικός στρατός σαρώνεται από ένα κύμα εξεγέρσεων και στάσεων.
Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, κυρίαρχη πολιτική δύναμη μέσα στο εργατικό κίνημα ήταν τα Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Β΄ Διεθνούς. Οι ηγεσίες όλων αυτών των κομμάτων είχαν δηλώσει την αντίθεση τους στον πόλεμο. Χαρακτηριστικά, το Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα έλεγε:
"Οι άρχουσες τάξεις που σε καιρούς ειρήνης σάς καταπιέζουν, σάς περιφρονούν, σάς εκμεταλλεύονται, θέλουν τώρα να σας χρησιμοποιήσουν σαν τροφή για τα κανόνια".
Παντού πρέπει να αντηχήσει στα αυτιά των κυβερνώντων η ιαχή: Δεν θέλουμε πόλεμο! Ζήτω η Διεθνής αδελφότητα!
Η έλλειψη επαναστατικής στρατηγικής, έκανε τα Σοσιαδημοκρατικά κόμματα ανίκανα να αντιδράσουν στο ξέσπασμα του πολέμου. Οι αντιπολεμικές διακηρύξεις τους διαλύθηκαν αμέσως σαν χαρτοπόλεμος. Άρχισαν να κατηγορούν τις κυβερνήσεις των εχθρικών χωρών σαν υπεύθυνες και να συντάσσονται με την κυρίαρχη τάξη της χώρας τους.
Στις 4 Αυγούστου οι βουλευτές του SPD πρόδωσαν την εργατική τάξη ψηφίζοντας υπέρ των πολεμικών εξοπλισμών της Γερμανίας. Έτσι έδωσαν το έναυσμα και στα υπόλοιπα Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης να κάνουν το ίδιο. Αντί για κοινή αντιπολεμική δράση των εργατών σε όλες τις χώρες, η Σοσιαλδημοκρατία έσυρε την εργατική τάξη στο σφαγείο του πολέμου πίσω από το άρμα των "δικών της" καπιταλιστών. Σε όλη την Ευρώπη, ψήφιζαν υπέρ των πολεμικών δαπανών, καλούσαν τους εργάτες να υπομείνουν τις θυσίες που απαιτούσε η πολεμική προσπάθεια, ενώ σε κάποιες χώρες μπήκαν ακόμα και στις πολεμικές κυβερνήσεις.
Απέναντι σ' αυτή την ιστορική προδοσία της Σοσιαλδημοκρατίας, μια μικρή μειοψηφία επαναστατών αντιστάθηκε. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ, ηγετική φυσιογνωμία του SPD και ο Καρλ Λίμπκνεχτ, ο μόνος σοσιαλιστής βουλευτής που αρνήθηκε να ψηφίσει υπέρ των πολεμικών δαπανών στη γερμανική Βουλή, άρχισαν να οργανώνουν την αντιπολεμική προπαγάνδα στη Γερμανία. Στη Ρωσία, ο Λένιν και οι Μπολσεβίκοι έκαναν το ίδιο. Σε κάθε Ευρωπαϊκή χώρα, άρχισε να εμφανίζεται μια μειοψηφία που αρνήθηκε τις εθνικιστικές κραυγές και προσπάθησε να παλέψει ενάντια στον πόλεμο.
Οι δυνάμεις, όμως, των επαναστατών ήταν ακόμα μικρές. Όταν το Σεπτέμβρη του '15 κάλεσαν σε αντιπολεμική Συνδιάσκεψη στο Τσίμερβαλντ της Ελβετίας, μόλις 38 αντιπρόσωποι μαζεύτηκαν εκπροσωπώντας μικρές οργανώσεις. Μόνη εξαίρεση η Ρωσία, που οι δυνάμεις των Μπολσεβίκων ήταν κάπως μεγαλύτερες.
Ένα χρόνο αργότερα, στη Συνδιάσκεψη του Κίνταλ, τα πράματα ήταν καλύτερα.
Οι επαναστάτες από την πρώτη στιγμή, παρά τις λιγοστές τους δυνάμεις, είχαν πολύ καθαρή ανάλυση και στάση απέναντι στον πόλεμο.
Ο Μπουχάριν και ο Λένιν υποστήριζαν ότι ο πόλεμος στην εποχή του ιμπεριαλισμού δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός, αλλά το αποτέλεσμα των καπιταλιστικών ανταγωνισμών. Οι οικονομικές συγκρούσεις μετατρέπονται σε συγκρούσεις ανάμεσα στα κράτη, σε πολέμους.
Γι' αυτό ο Λένιν επέμενε ότι οι εργάτες της κάθε χώρας δεν πρέπει να ακολουθήσουν τη "δική τους" αστική τάξη στον πόλεμο. Αντίθετα, πρέπει να παλέψουν για την ήττα της, την ήττα δηλαδή των "δικών τους" καπιταλιστών. Για να γίνει αυτό, χρειαζόταν μια εργατική εξέγερση για την ανατροπή των εμπόλεμων κυβερνήσεων, χρειαζόταν μια σοσιαλιστική επανάσταση. "Να μετατρέψουμε τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο σε εμφύλιο πόλεμο" ήταν η θέση των Μπολσεβίκων εκείνη την περίοδο.
Ο Λένιν και οι Μπολσεβίκοι καλούσαν τους σοσιαλιστές στις άλλες χώρες να εγκαταλείψουν τη ρεφορμιστική Β΄ Διεθνή και να δημιουργήσουν νέα επαναστατικά κόμματα και μια νέα κομμουνιστική Διεθνή.
Ο Λιμπκνέχτ και η Λούξεμπουργκ στις αρχές του 1916 αποχώρησαν από το SPD και δημιούργησαν την "Ένωση του Σπάρτακου" που συσπείρωσε όλα τα επαναστατικά στοιχεία από το παλιό κόμμα. Άρχισαν να οργανώνουν την αντιπολεμική δράση πιο αποτελεσματικά.
Την Πρωτομαγιά του '16 οργάνωσαν αντιπολεμική διαδήλωση στο Βερολίνο που συμμετείχαν πάνω από 10.000 εργάτες. Ο Λίμπκνεχτ μετά το φοβερό λόγο που έβγαλε στη συγκέντρωση οδηγήθηκε στη φυλακή -που βρισκόταν και η Λούξεμπουργκ- με την κατηγορία της "εσχάτης προδοσίας". Στη Ρωσία, οι Μπολσεβίκοι βουλευτές στη Δούμα (ρώσικο κοινοβούλιο) βρίσκονταν στη Σιβηρία εξόριστοι γιατί αρνήθηκαν να ψηφίσουν τις πολεμικές δαπάνες, ενώ οι Μπολσεβίκοι εργάτες μέσα στα εργοστάσια ρίχτηκαν στην επαναστατική δράση, οργανώνοντας τις πρώτες δειλές κινητοποιήσεις που άρχισαν να εμφανίζονται.
Πολύ γρήγορα, οι επαναστατικές ιδέες άρχισαν να αποκτούν μεγάλο ακροατήριο, ακριβώς γιατί ο πόλεμος έδειξε το αληθινό του πρόσωπο. Ο αρχικός ενθουσιασμός για την "ηρωική επέλαση των 6 εβδομάδων" έδωσε τη θέση του στη φρίκη, το αίμα, τη δυστυχία.
Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε. Το Φλεβάρη του '17, στη Ρωσία οι εργάτες, οι αγρότες και οι φαντάροι εξεγείρονται ζητώντας "ψωμί-ειρήνη-γη" και γκρεμίζουν τον Τσάρο.
Οι Μπολσεβίκοι φαντάροι στο μέτωπο, οργανώνουν παράνομους πυρήνες, προπαγανδίζοντας ενάντια στον πόλεμο και καλώντας τους Ρώσους φαντάρους να στρέψουν τα όπλα ενάντια στους αξιωματικούς τους.
Τον Οκτώβρη του '17 εργάτες-αγρότες-φαντάροι έκαναν πράξη το σύνθημα "Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ". Από τα πρώτα μέτρα της νέας εργατικής κυβέρνησης ήταν το σταμάτημα του πολέμου μονομερώς.
Τα γεγονότα στη Ρωσία δίνουν τεράστια ώθηση στο κίνημα σε όλες τις εμπόλεμες χώρες. Στην ίδια τη Γερμανία η επανάσταση άνοιξε τα φτερά της. Τον Οκτώβρη του '18 ξέσπασαν μεγάλες αντιπολεμικές διαδηλώσεις εργατών των εργατών και το Νοέμβρη ξεσπά η Γερμανική Επανάσταση.
Οι ναύτες στο Κίελο και το Βιλχεμσάβεν αρνούνται να βρουν "ηρωικό θάνατο" σε μια απελπισμένη ναυμαχία με τον αγγλικό στόλο. Το παράδειγμα των Ρώσων εργατών και φαντάρων φώτιζε τις καρδιές των Γερμανών αδελφών τους. Οι απεργίες γενικεύονται, οι φαντάροι πετάνε τα όπλα τους και αρνούνται να πολεμήσουν. Εργατικά συμβούλια αρχίζουν να χτίζονται παντού.
Ο Κάιζερ αναγκάζεται να παραιτηθεί και δραπετεύει στην Ολλανδία, όπου σύντομα τον ακολουθεί και η κυβέρνηση. Μετά από λίγο έρχεται η συνθηκολόγηση και το σταμάτημα του πολέμου. Στην πραγματικότητα, η Γερμανία βρίσκεται στα χέρια των εργατών. Η επαναστατική φλόγα που ξεκίνησε από τη Ρωσία το '17 και πέρασε στη Γερμανία το '18, απλώθηκε παντού.
Στην Αγγλία, τη Γαλλία, την Ιταλία, οι απεργίες και η αντιπολεμική διάθεση πολλαπλασιάζονται κατακόρυφα. Στην Αυστροουγγαρία γίνεται Γενική Απεργία και τον Οκτώβρη του '18 οι εργάτες της Βιέννης ανατρέπουν τον αυτοκράτορα και δίνουν την ανεξαρτησία στις καταπιεσμένες εθνότητες. Στην Ουγγαρία το '19 γίνεται επανάσταση και οι εργάτες παίρνουν την εξουσία. Την ίδια χρονιά, η εργατική τάξη της Ιταλίας κατέλαβε όλα τα εργοστάσια στη βιομηχανική ζώνη του Βορρά και για 2 χρόνια τα κράτησε κάτω απ' τον έλεγχό της.
Αυτό που ξεκίνησε σαν ένα μεγάλο σφαγείο για τους εργάτες, τελείωσε με επαναστάσεις. Αυτός είναι και σήμερα ο τρόπος για να τερματίσουμε τους άδικους πολέμους που ξεσπάνε σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου