Ο προλεταριακός επαναστάτης πρέπει πρώτα απ' όλα να καταλάβει ότι ο μαρξισμός, η μόνη επιστημονική θεωρία της προλεταριακής επανάστασης, δεν έχει τίποτα το κοινό με τη μοιρολατρική αναμονή της «τελευταίας» κρίσης. Ο μαρξισμός δεν αγνοεί τη θέληση και το θάρρος, αλλά τα βοηθάει για να βρούνε το σωστό δρόμο.
Δεν υπάρχει καμία κρίση που από μόνη της να είναι θανάσιμη για τον καπιταλισμό. Οι διακυμάνσεις της συγκυρίας δημιουργούν μόνο μια κατάσταση στην οποία θα είναι πιο εύκολο ή πιο δύσκολο το προλεταριάτο να ανατρέψει τον καπιταλισμό. Το πέρασμα από την αστική κοινωνία στη σοσιαλιστική προϋποθέτει τη δράση ζωντανών ανθρώπων, που δημιουργούν την ιστορία τους. Δεν τη δημιουργούν στην τύχη, ούτε σύμφωνα με το γούστο τους, αλλά κάτω από την επίδραση καθορισμένων αντικειμενικών αιτίων. Ωστόσο, οι ίδιες τους οι πράξεις -η πρωτοβουλία τους, το θάρρος τους, η αφοσίωσή τους ή, αντίθετα, η ανοησία τους και η δειλία τους- μπαίνουν σαν αναγκαίοι κρίκοι στην αλυσίδα της ιστορικής εξέλιξης.
Κανένας δεν έχει αριθμήσει τις κρίσεις του καπιταλισμού και δεν έχει δείξει από τα πριν ποια απ' αυτές θα είναι η «τελευταία». Αλλά όλη μας η εποχή, και προπάντων η σημερινή κρίση, υπαγορεύουν επιτακτικά στο προλεταριάτο: Πάρε την εξουσία! Αν ωστόσο το εργατικό κόμμα, παρά τις ευνοϊκές συνθήκες, αποδειχθεί ανίκανο να οδηγήσει το προλεταριάτο στην κατάκτηση της εξουσίας, η ζωή της κοινωνίας θα συνεχιστεί αναγκαστικά πάνω σε καπιταλιστικές βάσεις -έως μια καινούργια κρίση ή έναν καινούριο πόλεμο, ίσως ως την πλήρη κατάρρευση του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Η «τελευταία» κρίση και ο «τελευταίος» πόλεμος
Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος του 1914-1918 αποτέλεσε επίσης μια κρίση στην ιστορία του καπιταλισμού, και μάλιστα την πιο τρομερή απ' όλες τις δυνατές κρίσεις. Σε κανένα βιβλίο δεν είχε προλεχθεί αν αυτός ο πόλεμος θα ήταν η τελευταία αιματηρή τρέλα του καπιταλισμού ή όχι. Η πείρα της Ρωσίας έδειξε ότι ο πόλεμος μπορούσε να είναι το τέλος του καπιταλισμού. Στη Γερμανία και την Αυστρία, η τύχη της αστικής κοινωνίας εξαρτήθηκε ολοκληρωτικά το 1918 από τη σοσιαλδημοκρατία, το κόμμα όμως αυτό αποδείχτηκε ότι είναι ο υπηρέτης του κεφαλαίου. Στην Ιταλία και τη Γαλλία, το προλεταριάτο θα μπορούσε κατά τα τέλη του πολέμου να κατακτήσει την εξουσία, αλλά δεν είχε επικεφαλής του ένα κόμμα επαναστατικό. Με λίγα λόγια, αν η 2η Διεθνής δεν είχε προδώσει τη στιγμή του πολέμου την υπόθεση του σοσιαλισμού για χάρη του αστικού πατριωτισμού, όλη η ιστορία της Ευρώπης και της ανθρωπότητας θα ήταν σήμερα διαφορετική. Το παρελθόν ασφαλώς, δεν μπορεί κανείς να το διορθώσει. Μπορεί και πρέπει όμως να πάρει τα μαθήματα που αυτό μας δίνει.
Η ανάπτυξη του φασισμού αποτελεί αναντίρρητη μαρτυρία για το ότι η εργατική τάξη καθυστέρησε τρομακτικά να πραγματοποιήσει το έργο που από καιρό της έθετε η παρακμή του καπιταλισμού.
Η φράση: αυτή η κρίση δεν είναι ακόμα η «τελευταία», μόνο μια έννοια μπορεί να έχει: παρά τα μαθήματα του πολέμου και τους μεταπολεμικούς σπασμούς, τα εργατικά κόμματα δεν κατάφεραν ακόμα να προετοιμάσουν ούτε τον εαυτό τους, ούτε το προλεταριάτο, για την κατάληψη της εξουσίας. Ακόμα χειρότερα, οι αρχηγοί αυτών των κομμάτων δεν βλέπουν ακόμα ως τα σήμερα αυτό το καθήκον και το μεταβιβάζουν από τον εαυτό τους, το κόμμα και την τάξη στις πλάτες της «ιστορικής εξέλιξης». Η μοιρολατρία αποτελεί θεωρητική προδοσία απέναντι στο μαρξισμό και δικαιολόγηση της πολιτικής προδοσίας απέναντι στο προλεταριάτο, δηλαδή προετοιμασία μιας καινούριας συνθηκολόγησης απέναντι σ' ένα καινούριο «τελευταίο» πόλεμο.
Ακόμα μια φορά: Πού βαδίζει η Γαλλία; (20 Μάρτη 1935)
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου