Επαναστατικός Τύπος

Κρις Χάρμαν, Επαναστατικός Τύπος, Καλοκαίρι 1984.

Όταν θέλει κανείς να χλευάσει τους επαναστάτες σοσιαλιστές συνήθως κοροϊδεύει την προσπάθεια που καταβάλλουμε για την έκδοση, τη διανομή και την πώληση της εφημερίδας μας. Η θεατρική καρικατούρα που προβάλλεται είναι κάτι κακοντυμένοι, τρελαμένοι, με οργισμένο βλέμμα που κρατούν σωρούς εφημερίδων που κανείς δεν θέλει να αγοράσει. Είναι μια εικόνα που ενθαρρύνουν οι πρώην επαναστάτες που τώρα κάνουν μια προσοδοφόρα καριέρα στην αξιοσέβαστη πολιτική. Είναι σε θέση πλέον να συγκρίνουν την παρούσα “επιρροή” τους ενώ κάθονται στα έδρανα του κοινοβουλίου ή στις αίθουσες των δημοτικών συμβουλίων με τα χαμένα χρόνια του παρελθόντος όταν στηνόταν έξω από τα εργοστάσια αποτυγχάνοντας να πουλήσουν τη μια ή την άλλη εβδομαδιαία εφημερίδα.

Όταν όμως μιλάμε για τους μεγάλους επαναστάτες σοσιαλιστές, τους συνδέουμε πάντα με τις εφημερίδες που εκδίδανε. Ο Μαρξ και η “Νέα Εφημερίδα του Ρήνου”, ο Λένιν και η “Ίσκρα” ή η “Πράβντα”, ο Γκράμσι και η “Όρντινε Νουόβο”, ο Τζέιμς Κόνολι και η “Εργατική Δημοκρατία”, ο Τρότσκι και η “Νάσε Σλόβο”, η Ρόζα και η “Ρότε Φάνε”.

Η σχέση των επαναστατών ηγετών με την επαναστατική εφημερίδα είναι χαρακτηριστική γιατί το μέλημά τους ήταν το χτίσιμο των μαζικών αγώνων. Δεν θα τη βρούμε σ' αυτούς που η αντίληψή τους για την αλλαγή ήταν η πραγματοποίηση μεγάλων κατορθωμάτων απ' τη μεριά μιας αποφασισμένης μειοψηφίας για λογαριασμό της πλειοψηφίας. Γι' αυτό δεν μιλάμε για την εφημερίδα του Κρόμγουελ ή του Ροβεσπιέρου ή του Μπακούνιν ή του Γκαριμπάλντι ή του Τσε Γκεβάρα. Από την άλλη, ακόμα και οι αστοί επαναστάτες που βασίζονταν στη δράση των μαζών για να πετύχουν τους σκοπούς τους είχαν κι αυτοί τις δικές τους εφημερίδες. Στη μεγάλη Γαλλική Επανάσταση ο Μαρά δεν θα ήτανε τίποτα χωρίς την εφημερίδα του, το “Φίλο του Λαού”, ούτε ο Εμπέρ χωρίς την “Περ Ντυσέν”.

Αυτά δεν είναι συμπτώσεις. Η κεντρικότητα της εφημερίδας απορρέει από τον ίδιο το σκοπό της προσπάθειας να κερδίσεις μαζική υποστήριξη για την επανάσταση.

Κάθε πραγματική επανάσταση προϋποθέτει την κίνηση των λαϊκών μαζών από τις γενικές ιδέες με τις οποίες μεγάλωσαν στην υιοθέτηση ενός νέου τρόπου να βλέπουν τον κόσμο και το ρόλο τους μέσα σ' αυτόν. Οι επαναστάτες πάντα ξεκινούν σαν μειοψηφίες που προσπαθούν να διαδώσουν μια νέα οπτική του κόσμου. Και έχουν να αντιμετωπίσουν, για μεγάλες περιόδους, όχι μόνο την εχθρότητα της παλιάς άρχουσας τάξης, αλλά επίσης και την αδιαφορία πολλών μελών της καταπιεσμένης τάξης. Δεν υπάρχει τρόπος να αποφύγεις αυτή την περίοδο της αντιδημοφιλίας, απ' τη στιγμή που σε κάθε κοινωνία η άρχουσα τάξη κυριαρχεί ιδεολογικά. Οι ιδέες της είναι πράγματι οι κυρίαρχες ιδέες.

Οι επαναστάτες δεν μπορούν να κερδίσουν αυτή τη μάχη των ιδεών αν δεν βρουν ένα τρόπο να συνδεθούν με τις εμπειρίες των μαζών των “κανονικών”, “απολίτικων” ανθρώπων. Πρέπει να μπορούν να δείξουν ότι η επαναστατική οπτική του κόσμου ταιριάζει καλύτερα τουλάχιστον σε κάποιες απ' αυτές τις εμπειρίες σε σχέση με την κυρίαρχη ιδεολογία.

Αλλά οι επαναστάτες δεν ενδιαφέρονται απλά να κερδίσουν ανθρώπους στις ιδέες τους. Τους απασχολεί επίσης το να τραβήξουν ανθρώπους στη δράση πάνω στη βάση αυτών των ιδεών, όχι απλά να λεν τι πάει στραβά, αλλά επίσης, και πάνω απ' όλα, τι να κάνουμε.

Η επιτυχία είναι πιθανή για ένα επαναστατικό ρεύμα σε οποιοδήποτε στάδιο ανάπτυξής του αν μπορεί να βρει τα μέσα για να κάνει τη σύνδεση ανάμεσα στις αρχές, τις εμπειρίες και τα καθήκοντα της στιγμής.

Ο Λένιν επισημαίνει στο άρθρο του “Από πού να ξεκινήσουμε” που περιλαμβάνεται στην παμφλέτα “Τι να κάνουμε” :

Η εφημερίδα δεν είναι μόνο ένας συλλογικός προπαγανδιστής και συλλογικός αγκιτάτορας. Είναι και ένας οργανωτής. Μπορούμε να την παραλληλίσουμε με τις σκαλωσιές που στήνονται γύρω από ένα υπό κατασκευή κτήριο... Η οργάνωση που διαμορφώνεται γύρω από την εφημερίδα θα είναι έτοιμη για όλα, από το κρατάει όρθιο το λάβαρο, το κύρος και τη συνέχεια του κόμματος σε περιόδους οξείας επαναστατικής ύφεσης μέχρι το να προετοιμάζει την πανεθνική ένοπλη εξέγερση.

Είναι εντυπωσιακό πόσες αναφορές βρίσκει κανείς στο Τι να κάνουμε χωρίς την παραμικρή υποσημείωση για το ρόλο της επαναστατικής εφημερίδας, δηλαδή το ζήτημα που καταλαμβάνει τη μισή έκτασή του!

Όμως η έκδοση απλά της εφημερίδας δεν είναι αρκετή από μόνη της για να γεφυρωθεί όπως πρέπει το χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης. Η εφημερίδα πρέπει να κάνει τη σύνδεση ανάμεσα στις αρχές, τις εμπειρίες και τα καθήκοντα της στιγμής κάθε φορά με το σωστό τρόπο. Κάτι που αλλάζει δραματικά με τα πάνω και κάτω της ταξικής πάλης.

Όπως παρατήρησε ο Γκράμσι οι εμπειρίες των ανθρώπων στον καπιταλισμό είναι πάντοτε δύο ειδών αρκετά διαφορετικών μεταξύ τους. Από τη μία υπάρχει η εμπειρία του απλά να ζεις μέσα σ' αυτό το σύστημα και να υποφέρεις κάτω απ' αυτό. Κάτι που από μόνο του σπάνια οδηγεί σε επαναστατικές αναζητήσεις. Περισσότερο οδηγεί πολλούς στο παίρνουν το σύστημα ως δεδομένο, να αποδέχονται τον ορισμό της άρχουσας τάξης για το εφικτό και το ανέφικτο.

Η άλλη εμπειρία είναι η εμπειρία, όσο περιορισμένη κι αν είναι, του αγώνα ενάντια στις διάφορες όψεις του συστήματος. Είναι μέσα από αυτούς τους αγώνες που η καταπιεσμένη τάξη αρχίζει να αισθάνεται ότι διαθέτει τη συλλογική δύναμη να προβάλει την εναλλακτική της απέναντι στο παρόν καθεστώς.

Το να κάνεις τη σύνδεση μεταξύ των αρχών και των εμπειριών των λαϊκών μαζών σημαίνει, για το επαναστατικό κόμμα και την εφημερίδα του, να συνδέεις αυτά τα στοιχεία της ανθρώπινης εμπειρίας που αναδείχθηκαν μέσα απ' τους αγώνες, διαχωρίζοντάς τα απ' τις υπόλοιπες εμπειρίες και χρησιμοποιώντας τα σαν μια βάση για μια εντελώς νέα οπτική του κόσμου.

Αυτό είναι πιο εύκολο να γίνει όταν οι αγώνες της καταπιεσμένης τάξης δυναμώνουν όλες και περισσότερες και οι νίκες δίνουν την έμπνευση για πιο μεγάλες νίκες. Σε τέτοιες συνθήκες υπάρχει μια δυναμική αυθόρμητη ανάπτυξη νέων τρόπων θεώρησης του κόσμου. Η επαναστατική εφημερίδα τότε να εκφράζει τις αρχές της με τα λόγια και τις εικόνες που τα μέλη της καταπιεσμένης τάξης χρησιμοποιούν για να εκφράσουν τον εαυτό τους. Μια διαδικασία απόσταξης χρειάζεται ακόμα για να τις ξεσκαρτάρει απ' τις παλιές που ακόμα παρεισφρέουν στην αληθινή συνείδηση της πλειοψηφίας των ανθρώπων. Αλλά η διαδικασία της απόσταξης δεν είναι το ίδιο δύσκολη.

Αυτός είναι ο λόγος που οι πιο πετυχημένες εφημερίδες είναι πάντα αυτές που εκδίδονται στις μεγάλες εξάρσεις των αγώνων.