Από το θεατρικό μονόλογο "Ο Μαρξ στο Σόχο" του Χάουαρντ Ζινν
Θυμάμαι μια φορά στο Σόχο, τρώγαμε για βράδυ, όταν ξαφνικά όρμηξε μέσα ο Μπακούνιν. Δεν έμπαινε στον κόπο να χτυπήσει. Συνήθιζε να φτάνει την ώρα του φαγητού. Αφού λοιπόν κόντεψε να γκρεμίσει την πόρτα, μπήκε, κοίταξε γύρω του, χαμογέλασε με το φαφούτικο χαμόγελό του και είπε: "Καλησπέρα, σύντροφοι". Και χωρίς να περιμένει απάντηση, κάθισε κι άρχισε να καταβροχθίζει ό,τι υπήρχε πάνω στο τραπέζι, πίνοντας το ένα ποτήρι μπράντι μετά το άλλο.
"Μιχαήλ", του είπα, "δοκίμασε και το κρασί, απ' αυτό έχουμε πολύ. Το μπράντι είναι ακριβό".
Ήπιε λίγο κρασί και αμέσως το έφτυσε. "Εντελώς άγευστο", είπε. "Το μπράντι καθαρίζει το μυαλό".
Μετά άρχισε τη συνηθισμένη του παράσταση: Έκανε κήρυγμα, επιχειρηματολογούσε, φώναζε, νουθετούσε. Εγώ είχα γίνει έξω φρενών, αλλά τελικά η Τζένη ήταν αυτή που του έβαλε τις φωνές: "Μιχαήλ", είπε, "σταμάτα! Καταναλώνεις όλο το οξυγόνο στο δωμάτιο!" Εκείνος γέλασε δυνατά και συνέχισε.
Το κεφάλι του Μπακούνιν ήταν γεμάτο αναρχικά σκουπίδια, ρομαντικές ουτοπικές ανοησίες. Ήθελα να τον διώξω από τη Διεθνή και η Τζένη κορόιδευε. "Σιγά τώρα, μια επαναστατική ομάδα με πέντε-έξι μέλη και απειλείς ότι θα διαγράψεις το ένα".
Χρησιμοποιούσε πολλές διαφορετικές μεταμφιέσεις, επειδή η αστυνομία τον καταζητούσε σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Όταν ήρθε να μας βρει στο Λονδίνο, ήταν μεταμφιεσμένος παπάς. Ή τουλάχιστον έτσι νόμιζε. Ήταν γελοίος!
Έμεινε στο σπίτι μας μια βδομάδα. Μια φορά ξενυχτίσαμε. Πίναμε, συζητούσαμε, τσακωνόμασταν και συνεχίζαμε να πίνουμε, μέχρι που κανένας μας δεν μπορούσε να πάρει τα πόδια του. Κάποια στιγμή, στη μέση μιας αγόρευσης του Μπακούνιν, με πήρε ο ύπνος. Άρχισε να με ταρακουνάει φωνάζοντας: "Ξύπνα, δεν ολοκλήρωσα ακόμα".
Ήταν εκείνη η ένδοξη εποχή, το χειμώνα του 1871, όταν η κομμούνα είχε πάρει την εξουσία στο Παρίσι... Ναι, η Παρισινή Κομμούνα. Ο Μπακούνιν όρμηξε με το τεράστιο εκτόπισμά του, σ' εκείνη την επανάσταση. Οι Γάλλοι τον πήραν χαμπάρι. Έλεγαν: "Την πρώτη μέρα μιας επανάστασης ο Μπακούνιν είναι πολύτιμος. Τη δεύτερη μέρα πρέπει να τουφεκιστεί".
Έχετε ακούσει ποτέ γι' αυτό το υπέροχο κεφάλαιο της ιστορίας την Παρισινή Κομμούνα; Η ιστορία ξεκινάει με μια βλακεία. Αναφέρομαι στο Ναπολέοντα τον Γ΄. Ναι, τον ανιψιό του Βοναπάρτη. Ήταν ένας παλιάτσος που χαμογελούσε στο πλήθος, ενώ δεκάξι εκατομμύρια Γάλλοι χωρικοί ζούσαν σε σκοτεινές τρώγλες και τα παιδιά τους λιμοκτονούσαν. Επειδή όμως δεν κατάργησε τη βουλή, επειδή ο κόσμος ψήφιζε, όλοι θεωρούσαν ότι είχαν δημοκρατία... Συνηθισμένο λάθος.
Ο Ναπολέοντας ο Γ΄ ήθελε να δοξαστεί κι έκανε το λάθος να επιτεθεί στις στρατιές του Βίσμαρκ. Σύντομα ηττήθηκε και οι Γερμανοί στρατιώτες μπήκαν νικητές στο Παρίσι για να έρθουν αντιμέτωποι με κάτι πιο καταστροφικό από τα όπλα - τη σιωπή. Βρήκαν τα αγάλματα στους δρόμους του Παρισιού καλυμμένα με μαύρα πανιά, μια γιγάντια, αόρατη σιωπηλή αντίσταση. Έκαναν τη σοφή επιλογή. Παρέλασαν κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου και γρήγορα έφυγαν.
Και η παλιά γαλλική τάξη, η Δημοκρατία... Φιλελεύθεροι, έτσι αυτοαποκαλούνταν. Δεν τολμούσαν να μπουν στο Παρίσι. Έτρεμαν από το φόβο τους επειδή, όταν έφυγαν οι Γερμανοί, το Παρίσι καταλήφθηκε από τους εργάτες, τις νοικοκυρές, τους υπαλλήλους, τους διανοούμενους, τους ένοπλους πολίτες. Ο λαός του Παρισιού δεν έφτιαξε κυβέρνηση, αλλά κάτι πιο ένδοξο, κάτι που τρέμουν παντού οι κυβερνήσεις, μία κομμούνα, τη συλλογική ενέργεια του λαού. Ήταν η Κομμούνα του Παρισιού.
Οι άνθρωποι συναντιόταν όλο το εικοσιτετράωρο σε κάθε σημείο του Παρισιού σε ομάδες των τριών και των τεσσάρων κι έπαιρναν κοινές αποφάσεις, ενώ η πόλη ήταν περικυκλωμένη από το γαλλικό στρατό που απειλούσε να εισβάλει από στιγμή σε στιγμή. Το Παρίσι υπήρξε η πρώτη ελεύθερη πόλη στον κόσμο. Το πρώτο ανεξάρτητο κρατίδιο σ' έναν κόσμο τυραννίας.
Έλεγα στον Μπακούνιν: "Θέλεις να ξέρεις να ξέρεις τι εννοώ όταν μιλάω για τη δικτατορία του προλεταριάτου; Δες την Κομμούνα του Παρισιού. Αυτό είναι η αληθινή δημοκρατία". Όχι η δημοκρατία της Αγγλίας ή της Αμερικής, όπου οι εκλογές είναι ένα τσίρκο, όπου, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμά τους, οι πλούσιοι θα συνεχίσουν να κυβερνούν τη χώρα.
Η Κομμούνα του Παρισιού. Υπήρξε το πρώτο νομοθετικό σώμα στην ιστορία στο οποίο εκπροσωπούνταν οι φτωχοί. Οι νόμοι που ψηφίζονταν ήταν για εκείνους. Κατάργησε τα χρέη τους, ανέστειλε την καταβολή των ενοικίων, υποχρέωσε τα ενεχυροδανειστήρια να τους επιστρέψουν τα πιο απαραίτητα υπάρχοντά τους. Οι ηγέτες της αρνήθηκαν να ορίσουν για τους εαυτούς τους μισθούς ψηλότερους από τους μισθούς των εργατών. Και σχεδίαζαν να προσφέρουν σε όλους ελεύθερη είσοδο στα θέατρα.
Ο ίδιος ο μεγάλος Κουρμπέ, που οι πίνακές του είχαν εντυπωσιάσει την Ευρώπη είχε εκλεγεί πρόεδρος της ομοσπονδίας των καλλιτεχνών. Ξανάνοιξαν τα μουσεία, έφτιαξαν μια επιτροπή για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση των γυναικών -κάτι το ανήκουστο. Χρησιμοποίησαν την τελευταία ανακάλυψη της επιστήμης, το αερόστατο, για να μοιράσουν στην ύπαιθρο, έξω από το Παρίσι τυπωμένα χαρτιά μ' ένα απλό δυνατό μήνυμα στους χωρικούς. Ένα μήνυμα που απευθύνονταν σ' όλους τους εργαζόμενους παντού στον κόσμο: "Έχουμε κοινά συμφέροντα".
HOWARD ZINN Ο Μαρξ στο Σόχο ΑΙΩΡΑ
Θυμάμαι μια φορά στο Σόχο, τρώγαμε για βράδυ, όταν ξαφνικά όρμηξε μέσα ο Μπακούνιν. Δεν έμπαινε στον κόπο να χτυπήσει. Συνήθιζε να φτάνει την ώρα του φαγητού. Αφού λοιπόν κόντεψε να γκρεμίσει την πόρτα, μπήκε, κοίταξε γύρω του, χαμογέλασε με το φαφούτικο χαμόγελό του και είπε: "Καλησπέρα, σύντροφοι". Και χωρίς να περιμένει απάντηση, κάθισε κι άρχισε να καταβροχθίζει ό,τι υπήρχε πάνω στο τραπέζι, πίνοντας το ένα ποτήρι μπράντι μετά το άλλο.
"Μιχαήλ", του είπα, "δοκίμασε και το κρασί, απ' αυτό έχουμε πολύ. Το μπράντι είναι ακριβό".
Ήπιε λίγο κρασί και αμέσως το έφτυσε. "Εντελώς άγευστο", είπε. "Το μπράντι καθαρίζει το μυαλό".
Μετά άρχισε τη συνηθισμένη του παράσταση: Έκανε κήρυγμα, επιχειρηματολογούσε, φώναζε, νουθετούσε. Εγώ είχα γίνει έξω φρενών, αλλά τελικά η Τζένη ήταν αυτή που του έβαλε τις φωνές: "Μιχαήλ", είπε, "σταμάτα! Καταναλώνεις όλο το οξυγόνο στο δωμάτιο!" Εκείνος γέλασε δυνατά και συνέχισε.
Το κεφάλι του Μπακούνιν ήταν γεμάτο αναρχικά σκουπίδια, ρομαντικές ουτοπικές ανοησίες. Ήθελα να τον διώξω από τη Διεθνή και η Τζένη κορόιδευε. "Σιγά τώρα, μια επαναστατική ομάδα με πέντε-έξι μέλη και απειλείς ότι θα διαγράψεις το ένα".
Χρησιμοποιούσε πολλές διαφορετικές μεταμφιέσεις, επειδή η αστυνομία τον καταζητούσε σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Όταν ήρθε να μας βρει στο Λονδίνο, ήταν μεταμφιεσμένος παπάς. Ή τουλάχιστον έτσι νόμιζε. Ήταν γελοίος!
Έμεινε στο σπίτι μας μια βδομάδα. Μια φορά ξενυχτίσαμε. Πίναμε, συζητούσαμε, τσακωνόμασταν και συνεχίζαμε να πίνουμε, μέχρι που κανένας μας δεν μπορούσε να πάρει τα πόδια του. Κάποια στιγμή, στη μέση μιας αγόρευσης του Μπακούνιν, με πήρε ο ύπνος. Άρχισε να με ταρακουνάει φωνάζοντας: "Ξύπνα, δεν ολοκλήρωσα ακόμα".
Ήταν εκείνη η ένδοξη εποχή, το χειμώνα του 1871, όταν η κομμούνα είχε πάρει την εξουσία στο Παρίσι... Ναι, η Παρισινή Κομμούνα. Ο Μπακούνιν όρμηξε με το τεράστιο εκτόπισμά του, σ' εκείνη την επανάσταση. Οι Γάλλοι τον πήραν χαμπάρι. Έλεγαν: "Την πρώτη μέρα μιας επανάστασης ο Μπακούνιν είναι πολύτιμος. Τη δεύτερη μέρα πρέπει να τουφεκιστεί".
Έχετε ακούσει ποτέ γι' αυτό το υπέροχο κεφάλαιο της ιστορίας την Παρισινή Κομμούνα; Η ιστορία ξεκινάει με μια βλακεία. Αναφέρομαι στο Ναπολέοντα τον Γ΄. Ναι, τον ανιψιό του Βοναπάρτη. Ήταν ένας παλιάτσος που χαμογελούσε στο πλήθος, ενώ δεκάξι εκατομμύρια Γάλλοι χωρικοί ζούσαν σε σκοτεινές τρώγλες και τα παιδιά τους λιμοκτονούσαν. Επειδή όμως δεν κατάργησε τη βουλή, επειδή ο κόσμος ψήφιζε, όλοι θεωρούσαν ότι είχαν δημοκρατία... Συνηθισμένο λάθος.
Ο Ναπολέοντας ο Γ΄ ήθελε να δοξαστεί κι έκανε το λάθος να επιτεθεί στις στρατιές του Βίσμαρκ. Σύντομα ηττήθηκε και οι Γερμανοί στρατιώτες μπήκαν νικητές στο Παρίσι για να έρθουν αντιμέτωποι με κάτι πιο καταστροφικό από τα όπλα - τη σιωπή. Βρήκαν τα αγάλματα στους δρόμους του Παρισιού καλυμμένα με μαύρα πανιά, μια γιγάντια, αόρατη σιωπηλή αντίσταση. Έκαναν τη σοφή επιλογή. Παρέλασαν κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου και γρήγορα έφυγαν.
Και η παλιά γαλλική τάξη, η Δημοκρατία... Φιλελεύθεροι, έτσι αυτοαποκαλούνταν. Δεν τολμούσαν να μπουν στο Παρίσι. Έτρεμαν από το φόβο τους επειδή, όταν έφυγαν οι Γερμανοί, το Παρίσι καταλήφθηκε από τους εργάτες, τις νοικοκυρές, τους υπαλλήλους, τους διανοούμενους, τους ένοπλους πολίτες. Ο λαός του Παρισιού δεν έφτιαξε κυβέρνηση, αλλά κάτι πιο ένδοξο, κάτι που τρέμουν παντού οι κυβερνήσεις, μία κομμούνα, τη συλλογική ενέργεια του λαού. Ήταν η Κομμούνα του Παρισιού.
Οι άνθρωποι συναντιόταν όλο το εικοσιτετράωρο σε κάθε σημείο του Παρισιού σε ομάδες των τριών και των τεσσάρων κι έπαιρναν κοινές αποφάσεις, ενώ η πόλη ήταν περικυκλωμένη από το γαλλικό στρατό που απειλούσε να εισβάλει από στιγμή σε στιγμή. Το Παρίσι υπήρξε η πρώτη ελεύθερη πόλη στον κόσμο. Το πρώτο ανεξάρτητο κρατίδιο σ' έναν κόσμο τυραννίας.
Έλεγα στον Μπακούνιν: "Θέλεις να ξέρεις να ξέρεις τι εννοώ όταν μιλάω για τη δικτατορία του προλεταριάτου; Δες την Κομμούνα του Παρισιού. Αυτό είναι η αληθινή δημοκρατία". Όχι η δημοκρατία της Αγγλίας ή της Αμερικής, όπου οι εκλογές είναι ένα τσίρκο, όπου, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμά τους, οι πλούσιοι θα συνεχίσουν να κυβερνούν τη χώρα.
Η Κομμούνα του Παρισιού. Υπήρξε το πρώτο νομοθετικό σώμα στην ιστορία στο οποίο εκπροσωπούνταν οι φτωχοί. Οι νόμοι που ψηφίζονταν ήταν για εκείνους. Κατάργησε τα χρέη τους, ανέστειλε την καταβολή των ενοικίων, υποχρέωσε τα ενεχυροδανειστήρια να τους επιστρέψουν τα πιο απαραίτητα υπάρχοντά τους. Οι ηγέτες της αρνήθηκαν να ορίσουν για τους εαυτούς τους μισθούς ψηλότερους από τους μισθούς των εργατών. Και σχεδίαζαν να προσφέρουν σε όλους ελεύθερη είσοδο στα θέατρα.
Ο ίδιος ο μεγάλος Κουρμπέ, που οι πίνακές του είχαν εντυπωσιάσει την Ευρώπη είχε εκλεγεί πρόεδρος της ομοσπονδίας των καλλιτεχνών. Ξανάνοιξαν τα μουσεία, έφτιαξαν μια επιτροπή για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση των γυναικών -κάτι το ανήκουστο. Χρησιμοποίησαν την τελευταία ανακάλυψη της επιστήμης, το αερόστατο, για να μοιράσουν στην ύπαιθρο, έξω από το Παρίσι τυπωμένα χαρτιά μ' ένα απλό δυνατό μήνυμα στους χωρικούς. Ένα μήνυμα που απευθύνονταν σ' όλους τους εργαζόμενους παντού στον κόσμο: "Έχουμε κοινά συμφέροντα".
HOWARD ZINN Ο Μαρξ στο Σόχο ΑΙΩΡΑ
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου