Βόμβες ρατσισμού και ισλαμοφοβίας

Μέση Ανατολή - Νέες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις

Δήμητρα Κυρίλλου

ΗΠΑ και Ισραήλ προσπαθούν να επιβάλουν ξανά τον έλεγχό τους στη Μέση Ανατολή. Η Δήμητρα Κυρίλλου εξηγεί την πραγματικότητα πίσω από τα ισλαμοφοβικά κλισέ.

Καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές, αμερικανικά μαχητικά και μη επανδρωμένα σκάφη βομβαρδίζουν διαρκώς τις περιοχές του Βορειου Ιράκ στα σύνορα με τη Συρία, στις περιοχές του ISIS, του Ισλαμικού Κράτους (του Ιράκ και του Λεβάντε/Συρίας),1 ενώ ο τακτικός στρατός του Ιράκ προσπαθεί να ανασυνταχθεί στο χερσαίο μέτωπο και να αναχαιτίσει τις δυνάμεις του ISIS, σε συνεργασία με τις δυνάμεις των Κούρδων. 

Ο αποκεφαλισμός του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζέιμς Φόλεϊ έκανε τον γύρο του κόσμου εν μέσω κραυγών πανικού και τρόμου. «Επιστροφή στη βαρβαρότητα», «Χάος», «σκοταδισμός, θάνατος, ισλαμικός νόμος θα εφαρμοστεί αν επικρατήσουν οι φονταμενταλιστές του ISIS». Τι υποκρισία! Όταν το 2003 οι ΗΠΑ και οι πρόθυμοι σύμμαχοί τους εισέβαλαν στο Ιράκ για να τιμωρήσουν το δήθεν τρομοκρατικό καθεστώς του Σαντάμ Χουσείν, τα ίδια πάνω κάτω επιχειρήματα είχαν επιστρατευτεί, μαζί με την προοπτική για τον «νέο αμερικανικό αιώνα», τον αιώνα της οικονομικής και γεωπολιτικής ηγεμονίας των ΗΠΑ. Τι απέγιναν όλα αυτά;

Σήμερα το Ιράκ βρίσκεται μέσα σε μια τεράστια και πολυδιάστατη θρησκευτική και φυλετική διαμάχη, που απειλεί χιλιάδες ζωές αθώων και την ίδια την εδαφική υπόστασή του. Η δυτική επέμβαση απλά θα ενισχύσει την προοπτική να τριχοτομηθεί ανάλογα με τα συμφέροντα των κυρίαρχων κατεστημένων ολιγαρχών σε ένα νότιο – Σιίτικο φιλοϊρανικό, ένα βόρειο – Κουρδικό κι ένα δυτικό – Σουνίτικο/Ισλαμικό Κράτος, πάνω στα κόκκαλα αυτών των αθώων. Η συμφωνία Σάικς-Πικό, τα σύνορα που χάραξαν με ευθείες γραμμές στο χάρτη οι Αγγλογάλλοι μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο για να διαμελίσουν την παραπαίουσα Οθωμανική αυτοκρατορία καταρρέει, όμως προς ποιά κατεύθυνση;

Πολλοί αναλυτές αντιμετωπίζουν την κατάληψη των εδαφών από το ISIS σαν «ανεξιχνίαστο μυστήριο», άλλοι προσανατολίζονται σε συνωμοσιολογικές αντιλήψεις για στημένα παιχνίδια, όπου τα πάντα είναι φτιαχτά και προδιαγεγραμμένα από μυστικές υπηρεσίες και κατασκόπους . Όμως η ιστορία έχει αποδείξει ότι δεν κινείται με αυτό τον τρόπο. Η κατάσταση στο Ιράκ είναι πράγματι τραγική, όμως είναι αποτέλεσμα πολιτικών και στρατιωτικών μαχών όλων των προηγούμενων χρόνων. Αυτές οι μάχες συνεχίζονται, γι αυτό είναι ανάγκη κατ’αρχήν να ξεκαθαρίσει κανείς πώς φτάσαμε ως εδώ, ποιός είναι ο συσχετισμός δυνάμεων και τι χρειάζεται να κάνει η αριστερά.

Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να να είναι καθαρό είναι ότι οι βομβαρδισμοί των ΗΠΑ δεν γίνονται για κανένα ανθρωπιστικό λόγο και δεν πρόκειται να λύσουν κανένα πρόβλημα. Τα δάκρυα της Δύσης για τους Γιεζίντι, τη Ζωροαστρική μειονότητα που καταδιώκει το Ισλαμικο Κράτος, είναι κροκοδείλια. Οι δε εικόνες στα δυτικά ΜΜΕ με τις Κούρδισσες των Πεσμεργκά, του στρατού των Κουρδοϊρακινών που δήθεν είναι χειραφετημένες και πολεμούν τους σκοταδιστές Ισλαμιστές κρύβουν μια ολότελα επιλεκτική μνήμη.

Όταν το καθεστώς του Σαντάμ Χουσείν ήταν σύμμαχο της Δύσης, μπορούσε άνετα να σφάζει όλα αυτά τα κομμάτια κατά χιλιάδες. Κανείς δεν μιλούσε τότε για την ανάγκη «ανθρωπιστικής επέμβασης». Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός και οι σύμμαχοί του έχουν τεράστια ευθύνη για όλες τις εξελίξεις που δημιούργησαν το Ισλαμικό κράτος.

Η καταστροφή του Ιράκ

Όταν το 2003 τα αμερικανικά στρατεύματα έμπαιναν θριαμβευτικά στη Βαγδάτη πίστευαν ότι θα έλεγχαν εύκολα την κατάσταση στη μετά Σαντάμ εποχή. Το σχέδιο τους ήταν να περάσουν τον διοικητικό έλεγχο σε πρώην εξόριστους πολιτικούς της αρεσκείας τους και να επιβάλουν στην ιρακινή οικονομία ένα νεοφιλελεύθερο μοντέλο ιδιωτικοποιήσεων και θεραπείας-σοκ, μοιράζοντας τα «φιλέτα» στους φίλους τους. 

Το οικονομικό σκέλος προχώρησε κι αυτό σήμαινε κέρδη για τους επενδυτές που συνέρρευσαν και αποκατάσταση της παραγωγής αργού πετρελαίου (κυριότερη πηγή πλούτου για το Ιρακ). Ταυτόχρονα όμως έφερε εξαθλίωση στο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, απώλεια θέσεων εργασίας, κατάρρευση των υποδομών και του κοινωνικού κράτους που είχε στήσει στο παρελθόν το καθεστώς του Μπάαθ. 

Το πολιτικό σχέδιο των ΗΠΑ σκόνταψε από την αρχή. Διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες ξέσπασαν από πολύ νωρίς. Οργανώθηκαν και από Σουνίτες (μειοψηφία στο Ιράκ την οποία είχε ευνοήσει το Μπααθ) και από Σιίτες. Η Φαλούτζα και η Βαγδάτη ήταν επίκεντρα των εξεγέρσεων, ενώ ριζοσπαστικά κομμάτια Σιιτών συσπειρώθηκαν κάτω από την ηγεσία του μη σεχταριστή κληρικού Μοκτάντα Αλ Σαντρ και του στρατού του που πάλευε την κατοχή.

Τα δυτικά στρατεύματα απάντησαν στην εξέγερση με αιματηρή καταστολή, συλλήψεις και βασανιστήρια στις διαβόητες φυλακές Αμπου Γκράιμπ. Παράλληλα όμως κατανόησαν οτι χρειαζόταν αλλαγή τακτικής στη διοίκηση της χώρας, έτσι στράφηκαν στη δοκιμασμένη συνταγή του «διαίρει και βασίλευε». Μέχρι τότε στο Ιράκ η σεχταριστική διαπάλη αιρέσεων και φυλών δεν είχε σοβαρό υπόβαθρο, αντίθετα, μέσα στην ίδια φυλή/εθνότητα συνήθως συνυπήρχαν Σιίτες και Σουνίτες και οι μεικτοί γάμοι ήταν πολύ συνηθισμένο φαινόμενο.

Στις εκλογές που αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν το 2005, οι ΗΠΑ πριμοδότησαν ανοιχτά τους Σιίτες και τον θρησκευτικό ηγέτη τους Αγιατολλά Αλί Σιστάνι – εμφανώς σαν αντίβαρο στον αντικατοχικό Σαντρ – καθώς και τα Κουρδικά κόμματα που ιστορικά καταπιέζονταν επί Μπααθ και έσπευσαν να συνεργαστούν με το κατοχικό καθεστώς. Εφάρμοσαν ένα μοντέλο «συνκοινωνικής (!) δημοκρατίας», δηλαδή εκπροσώπησης των διάφορων εθνικών και θρησκευτικών ομάδων στην κυβέρνηση και στην δημόσια διοίκηση σε ποσοστά υποτίθεται ανάλογα με το δημογραφικό τους βάρος. Στην πραγματικότητα «μοίρασαν» υπουργεία και κομμάτια της διαχείρισης σε θρησκευτικούς και φυλετικούς ηγέτες που τα μετέτρεψαν σε φέουδα και, προκειμένου να διατηρήσει τα προνόμιά της, η κάθε ομάδα στράφηκε στον σεχταρισμό απέναντι στις υπόλοιπες. 

Το Σιιτικό κατεστημένο ήταν ο μεγάλος ευνοημένος αυτού του γύρου που σχημάτισε κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Αλ Μάλικι, ηγέτη του παραδοσιακού Σιίτικου κόμματος Ντάουα. Ήταν ήττα όχι μόνο για τους Σουνίτες που απομονώθηκαν πλήρως από την πολιτική ζωή, αλλά και για τα ριζοσπαστικά Σιίτικα κομμάτια. Στους Κούρδους παραχωρήθηκε σχετική αυτονομία στο βόρειο τμήμα του Ιράκ, το Ιρακινο Κουρδιστάν που γνώρισε για μεγάλο διάστημα οικονομική ανάπτυξη με τοπικό ηγέτη τον φιλοαμερικανό Μπαρζάνι και με άφθονο χρήμα που επενδύθηκε από την Τουρκία.

Ένα βασικό στοιχείο που χρειάζεται να έχει κανείς υπόψη είναι ότι οι θρησκευτικοί και εθνοτικοί διαχωρισμοί δεν είναι ομοιόμορφοι, ούτε μονολιθικοί. Τέμνονται οριζόντια από τις ταξικές διαιρέσεις. Η αλματώδης ανάπτυξη που γνώρισε το Ιράκ στην μετακατοχική περίοδο ευνόησε την αστική τάξη και τους επενδυτές από Κίνα, Κορέα, Ρωσία, ακόμα κι από το Ιράν, εκτοξεύοντάς το στη δεύτερη πετρελαιοπαραγωγό χώρα στον κόσμο, ενώ για τον απλό κόσμο ο άγριος νεοφιλελευθερισμός σήμαινε φτώχεια και διάλυση. Σήμερα η ανεργία φτάνει το 40%, και ένα 30% υποαπασχολείται. Οι 15 πλουσιότερες οικογένειες του Ιράκ κατέχουν περιουσία αξίας πάνω από 10 δις δολάρια, όμως ένας στους τέσσερις Ιρακινούς ζει κάτω από το όριο φτώχειας.2

Οι ρίζες του Ισλαμικού Κράτους βρίσκονται στη φτώχεια, την καταστολή και τον αποκλεισμό που γνώρισαν οι Σουννίτες από το καθεστώς του Αλ Μάλικι. Σημειωτέον ότι η αρχική ιδέα των κατακτητών ήταν να μοιράσουν ένα κομματάκι της πίτας και στους Σουνίτες φίλους τους, ώστε να αστυνομεύουν εσωτερικά τις περιοχές κάτω από τον έλεγχό τους. Σύντομα όμως ο Αλ Μάλικι «σήκωσε» κεφάλι στις ΗΠΑ, απαίτησε και πέτυχε την απομάκρυνση των Αμερικανικών στρατευμάτων (αφού πρώτα κατέσφαξε μαζί τους κάθε εξέγερση), καλλιέργησε τις ήδη στενές σχέσεις του με το Ιράν και επιδόθηκε σε μια ανεξέλεγκτη σεχταριστική πολιτική ενάντια σε όλους τους αντιπάλους του. Η οργάνωση του Μπαγκντάντι, ηγέτη του Ισλαμικού Κράτους, είναι ένα μικρό θραύσμα της Αλ Κάιντα που ανασυγκροτήθηκε λόγω του τεράστιου πολιτικού κενού στον Σουνιτικό χώρο, του σεχταρισμού της εξαθλίωσης και της καταστολής που διαρκώς κλιμακώνονταν.

Το Δεκέμβρη του 2012 ο απόηχος των Αραβικών επαναστάσεων καρποφόρησε και στο Ιράκ, βγάζοντας χιλιάδες διαδηλωτές στους δρόμους της Φαλούτζα και του Ραμάντι, κυρίως Σουνίτες. Ο ηγέτης των ριζοσπαστών Σιιτών Μοκτάντα αλ Σαντρ βγήκε και κάλεσε τους ομόθρησκούς του σε συμπαράσταση. Εδώ όμως μέτρησε η έλλειψη μιας ενιαίας μη σεχταριστικής πολιτικής γραμμής κοινωνικών αιτημάτων που θα ένωνε Σιίτες και Σουνίτες ενάντια στην κυβέρνηση Μάλικι. Η γραμμή στους Σουνίτες ήταν για θρησκευτική ενότητα γύρω από τα αποκλειστικά δικά τους αιτήματα. Ο σεχταρισμός επικράτησε με τελικό νικητή τον Μάλικι που έπνιξε την «Ιρακινή Άνοιξη» στην καταστολή. Για τους Ισλαμιστές ήταν ένα ακόμη βήμα προς το δικό τους στόχο.

Η υποχώρηση της επανάστασης στη Συρία

Αν το Ιράκ ήταν το βασικό τους θερμοκήπιο, οι εξελίξεις στη Συρία ήταν ο δεύτερος εξίσου σημαντικός παράγοντας που έθρεψε το ISIS. Η Συριακή επανάσταση ξέσπασε τον Μάρτιο του 2011 παίρνοντας τη σκυτάλη από την Τυνησία και την Αίγυπτο και ξεδιπλώθηκε πολύ γρήγορα, συσπειρώνοντας κομμάτια από όλες τις θρησκευτικές και εθνοτικές ομάδες που συνθέτουν το μωσαϊκό της Συριακής κοινωνίας.3 

Οι φτωχοί Σουνίτες της υπαίθρου έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στη μαζικοποίηση και το άπλωμα του αγώνα σε όλη τη χώρα με αποτέλεσμα τη διάρρηξη της σαθρής κοινωνικής συμμαχίας που είχε στήσει η δυναστεία Άσαντ και η κρατική γραφειοκρατία γύρω της για να ελέγχει την κατάσταση. Οι Τοπικές Συντονιστικές Επιτροπές που δημιουργήθηκαν στις φτωχογειτονιές ήταν ανοιχτές διαδικασίες που συσπείρωναν κόσμο ανεξάρτητα από θρησκεία και οργάνωναν τον αγώνα. Το καθεστώς εφάρμοσε τη δοκιμασμένη συνταγή «διαίρει και βασίλευε», επισείοντας τον κίνδυνο ρεβανσισμού και επερχόμενου χάους σε περίπτωση που η Σουνίτικη πλειοψηφία πάρει τον πολιτικό έλεγχο. Επιστράτευσε επίσης την αίγλη που είχε στη διεθνή αριστερά σαν καθεστώς “εχθρικό προς τις ΗΠΑ”. Εφάρμοσε όμως τον σεχταρισμό και μέσα στους Σουνίτες. Όχι τυχαία το καλοκαίρι του 2011 παραχώρησε αμνηστία στους φυλακισμένους «σκληρούς» τζιχαντιστές.

Καθώς η επανάσταση επέμενε, ο Άσαντ κατέφυγε στη στρατιωττική αντιπαράθεση κατεβάζοντας τα τανκς στους δρόμους. Σαν απάντηση, συγκροτήθηκε ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός που συσπείρωνε κάθε είδους ομάδες κρούσης και στρατολογούσε πολίτες αλλά και στρατιώτες που αυτομολούσαν από τον τακτικό στρατό. Οι εχθροί του Άσσαντ με πρωτοστατούντες τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ αλλά και τις ΗΠΑ και την Τουρκία χρηματοδοτούσαν και εξόπλιζαν αδρά τις ομάδες της Συριακής αντιπολίτευσης, χωρίς δυνατότητα ουσιαστικού ελέγχου σε αυτές. Ο Τζον Μακ Καίην έχει φωτογραφηθεί με τον ηγέτη του ISIS, Μπαγκντάντι, σε παλαιότερη συνάντησή του με εκπροσώπους της Συριακής αντιπολίτευσης. 

Μέσα σε αυτή τη διαδικασία, οι Ισλαμιστές κατάφεραν να ανασυγκροτήσουν την παραπαίουσα (το 2011) Αλ Κάιντα και μάλιστα με δύο σκέλη: την πιο μετριοπαθή (με ό,τι μπορεί να σημαίνει η λέξη σε έναν τέτοιο χώρο) Τζαμπχάτ Αλ Νούσρα και το ISIS, που κέρδισε την μεταξύ τους αντιπαράθεση. Αυτή η επικράτηση δεν ήταν αθώα. Την πριμοδότησε το ίδιο καθεστώς Άσαντ δείχνοντας ανοχή στα πρώτα βήματα του ISIS όταν δημιουργούσε μια βάση γύρω από τη Ράκκα. Το ISIS λειτούργησε ανταγωνιστικά και κατασταλτικά προς το μαζικό κίνημα και τις επιτροπές βάσης. Με ομάδες κρούσης εξόντωσε όλους τους πολιτικούς του αντιπάλους. Δεν ήθελε τον κόσμο να οργανώνεται από τα κάτω και να αυτενεργεί, αλλά υπό την προστασία και το συμπαγές του όραμα: την οικοδόμηση ενός Ισλαμικού κράτους σε αντιπαράθεση με το ιμπεριαλιστικό σύμπαν, προφανώς με τις πιο καθυστερημένες και οπισθοδρομικές απόψεις.

Σε μια συγκυρία που ο κόσμος της Μέσης Ανατολής χτυπιέται από τη φτώχεια, τη διαφθορά και την καταστολή των κυβερνησεων που στηρίζει ο ιμπεριαλισμός, δυστυχώς αυτό λειτούργησε. Με τη βία στη Συρία, με τις αυταπάτες στους απελπισμένους Σουνίτες του Ιράκ.

Η κρίση ηγεμονίας του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού

Οι στρατιωτικές επιτυχίες των λιγοστών μαχητών του ISIS όταν έπιασαν κυριολεκτικά στον ύπνο τα Ιρακινά στρατεύματα και κατέλαβαν τη Μοσούλη και το Τικρίτ δεν είναι μυστήριο. Εκμεταλλεύτηκαν την αποδιοργάνωση του τακτικού στρατού και την ανοχή-συμπάθεια του Σουνίτικου πληθυσμού που έχει γνωρίσει τα χειρότερα από το καθεστώς Μαλικι. Ο τελευταίος βρέθηκε εκτός κυβέρνησης, με αντικαταστάτη τον Χαϊντερ αλ Αμπάντι από το ίδιο δεξιό Σιίτικο κόμμα Ντάουα. Η πολιτική κρίση και παράλυση του Ιρακινού κρατικού μηχανισμού αποτελεί μόνο την κορυφή του παγόβουνου.

Η ίδια η αμερικανική ηγεμονία έχει δεχτεί διαδοχικές ήττες στην περιοχή. Είναι λάθος η άποψη (ιδιαίτερα δημοφιλής στην αριστερά) ότι οι ΗΠΑ βασιλεύουν παντοδύναμες στη νέα τάξη πραγμάτων. Το ειδικό τους βάρος στην παγκόσμια παραγωγή έχει μειωθεί σταθερά σε όφελος των ανταγωνιστών τους (Κίνα, Γερμανία, Ιαπωνία,ακόμα και BRICS). Από τη λήξη του ψυχρού πολέμου επιδιώκουν να αντισταθμίσουν αυτή την αδυναμία με την στρατιωτική υπεροπλία που αναμφισβήτητα διαθέτουν. 

Στη Μέση Ανατολή το διακύβευμα δεν είναι το πετρέλαιο καθ’αυτό, ούτε η οικονομική λεηλασία των μικρών χωρών (αν και συμβαίνει). Το ζητούμενο είναι η εξασφάλιση γεωπολιτικού ελέγχου πάνω στις Αραβικές χώρες και σε αυτές που προμηθεύονται πετρέλαιο από αυτές (π.χ. Κίνα). Στο Ιράκ χρειάζονται ένα καθεστώς φιλοδυτικό, νεοφιλελεύθερο και σταθερό. Ξόδεψαν 1.7 τρισεκατομμύρια δολλάρια και κατέστρεψαν τη χώρα και το λαό της για να βρίσκονται σήμερα εκτός εδάφους του, με μια κυβερνηση που φλερτάρει με το Ιράν και με ένα Ισλαμικό κράτος να εξαπλώνεται. 

Οι πόλεμοι των ΗΠΑ σε Αφγανιστάν και Ιράκ δεν οδήγησαν στο γεωπολιτικό έλεγχο, στη ρύθμιση της ροής πετρελαίου προς τις άλλες χώρες και τη σταθεροποίηση της κατάστασης, αλλά σε παρατεταμένη αστάθεια που παίρνει διαστάσεις χάους. Κι αυτό σε μια συγκυρία που ο ανταγωνισμός τους με την Κίνα τους βάζει πιέσεις για αναβαθμισμένη παρουσία στη Νοτιοανατολική Ασία, γιατί εκεί έχουν μεταφερθεί και εκφράζονται οι καινούργιες αντιπαλότητες. Όμως αντί να κλείσουν τις εκκρεμότητες στη Μ.Ανατολή ώστε να επικεντρωθούν στο μέτωπο του Ειρηνικού, βρίκονται «κολλημένοι» και έκθετοι στη Μέση Ανατολή.

Στο Αφγανιστάν πριν δυο εβδομάδες τα Αμερικανικά στρατεύματα έχασαν σε συμπλοκή τον στρατηγό Γκριν, το πιο υψηλόβαθμο στέλεχος από την εποχή του Βιετνάμ. Η διοίκηση Ομπάμα είναι διχασμένη, με την Χίλαρι Κλίντον και τα «γεράκια» να μιλούν για αναποτελεσματικότητα της «μαλακής» τακτικής Ομπάμα και να πιέζουν για γενικευμένη επέμβαση των ΗΠΑ.4 Στη Βρετανία, ο Κάμερον ζορίζεται επίσης από τους ακροδεξιούς βουλευτές και τον ανταγωνιστή του στο κόμμα των Τόρις, Μπόρις Τζόνσον, να αναλάβει στρατιωτική δράση.

Μπροστά στις δυσκολίες μιας νέας εισβολής στο Ιράκ, οι ιμπεριαλιστές παζαρεύουν με το Ιράν (άρα πλαγίως με τον Άσαντ), με τη Ρωσία, με τους Κούρδους, περιλαμβανομενου του ΡΚΚ (που το είχαν συμπεριλάβει στη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων), για το πώς θα σταματήσουν την εξάπλωση του Ισλαμικού Κράτους! Ακόμα και ο δικής τους έμπνευσης διαχωρισμός ανάμεσα σε «πρόθυμα» και «ύπουλα» κράτη έχει χάσει το νόημά του και οι νέες συμμαχίες περνούν μέσα από τον πρώην «άξονα του κακού».

Πόσο μακριά είναι η Παλαιστίνη;

Οι πρόσφατοι βομβαρδισμοί στη Γάζα έβαλαν σε δοκιμασία την πιο πρόθυμη και στενή συμμαχία των ΗΠΑ: αυτή με το Ισραήλ. Μετά από ενάμιση μήνα βομβαρδισμών που ισοπέδωσαν για ακόμη μια φορά τη Γάζα, δολοφόνησαν 2000 αμάχους κυρίως και κατάστρεψαν ό,τι είχε απομείνει από τις υποδομές της, το λυσσασμένο σκυλί που ακούει στο όνομα «κράτος του Ισραήλ» διαπιστώνει ότι έκανε μια τρύπα στο νερό. Η παλαιστινιακή αντίσταση υπό την Χαμάς άντεξε το σφυροκόπημα και πήγε στις συνομιλίες στην Αίγυπτο από καλύτερη θέση. Είναι διπλή νίκη για την Παλαιστίνη.

Η Χαμάς, η ισλαμιστική οργάνωση που κυβερνά τη λωρίδα της Γάζας είχε βρεθεί σε δύσκολη θέση από τις εξελίξεις του περασμένου χρόνου: η συνεργασία της με το καθεστώς Άσαντ έσπασε λόγω της (ορθής) υποστήριξής της προς τη Συριακή επανάσταση. Στην Αίγυπτο, η ανατροπή του Μόρσι και η ήττα του σύμμαχου κόμματος των Αδελφών Μουσουλμάνων τής στέρησε ένα βασικό στήριγμα. Τον Απρίλη προχώρησε σε συμφωνία με το φιλοδυτικό μετριοπαθές κομμάτι γύρω από τον Μαχμούτ Αμπάς που κυβερνά στη Δυτική όχθη.

Διεθνώς πλήθαιναν οι φωνές ότι «το Παλαιστινιακό είναι ειδική περίπτωση, ότι δεν μπορεί να είναι πια προτεραιότητα για τον Αραβικό κόσμο». Στην πραγματικότητα έκρυβαν την απροθυμία των Αραβικών καθεστώτων να κουνήσουν έστω το μικρό τους δαχτυλάκι για την Παλαιστίνη. Οι εξελίξεις απέδειξαν το αντίθετο: η Γάζα άντεξε στρατιωτικά και πολιτικά και η Παλαιστίνη παραμένει κέντρο των εξελίξεων. Στρατιωτικά οι αγωνιστές της Γάζας πολέμησαν σαν λιοντάρια και απάντησαν στα υπερσύγχρονα όπλα που προμηθεύεται το Ισραήλ από τη Δύση με ρουκέτες εγχώριας παραγωγής πετυχαίνοντας πλήγματα και απώλειες στον Ισραηλινό στρατό.

Πολιτικά, το σχέδιο του Νετανιάχου να φορτώσει το θάνατο των τριων Ισραηλινών εποίκων στη Χαμάς και να σβήσει τη Γάζα από το χάρτη απέτυχε παταγωδώς.5 Οι ΗΠΑ κρατούν αποστάσεις παρά το γεγονός ότι η Κλίντον παριστάνει σταθερά τον συνήγορο του Ισραήλ. 

Το κύρος της Χαμάς ποτέ δεν ήταν ψηλότερο, ακόμα και στη Δυτική Όχθη όπου κυβερνάει η Φατάχ. Αυτό δυσκολεύει τις προσπάθειες των μεσολαβητών να απευθύνονται στον «καλό» Αμπάς αγνοώντας την «κακή» Χαμάς. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ καλείται σε συνομιλίες με ατζέντα την μερική ή ελεγχόμενη άρση του αποκλεισμού της Γάζας ενώ ο ακροδεξιός σύμμαχός του Λίμπερμαν κραυγάζει για συνέχιση του πολέμου μέχρι την κατάληψη της Γάζας. Όμως το Ισραήλ δεν μπορεί.

Επιπλέον, η συμπαράσταση στην Παλαιστίνη ξεδιπλώθηκε σε Ανατολή και Δύση. Οι προσπάθειες να ταυτιστεί η αλληλεγγύη στην Παλαιστίνη με τον αντισημιτισμό βρήκαν πρόθυμους συμμάχους (η γαλλική κυβέρνηση απαγόρευσε τις διαδηλώσεις σαν αντισημιτικές), όμως στις περισσότερες ευρωπαϊκές και αμερικανικές πόλεις ο κόσμος βγήκε στους δρόμους για την Παλαιστίνη. Στο Λονδίνο, η πολύ καλή συνεργασία των ακτιβιστών με τις μουσουλμανικές κοινότητες οργάνωσε τη μεγαλύτερη διαδήλωση για πολλά χρόνια (που επιμελώς αποσιώπησαν τα ΜΜΕ). Στις ΗΠΑ, ακόμα και Εβραϊκές οργανώσεις διαδήλωσαν στο πλευρό των αντιπολεμικών ακτιβιστών και στο Οκλαντ της Καλιφόρνια εμπόδισαν το Ισραηλινό πλοίο Zim Piraeus να φορτώσει εμπορεύματα. 327 επιζώντες του Ολοκαυτώματος καταδικάζουν το Ισραήλ, ενώ πέντε κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής ανακάλεσαν τις πρεσβείες τους από το Τελ-Αβίβ. Το Ισραήλ είναι πιο απομονωμένο από ποτέ.6

Ο Αιγύπτιος επαναστάτης Χοσσαμ Αλ Χαμαλάουι έχει τεράστιο δίκιο όταν δηλώνει ότι «ο δρόμος για την Ιερουσαλήμ περνάει από τις Αραβικές επαναστάσεις».7 Μ’αυτό εννοεί ότι ο αγώνας για την Παλαιστίνη αποσταθεροποιεί ολόκληρο το ιμπεριαλιστικό μπλοκ της περιοχής, από τη Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα, μέχρι την Ιορδανία και την Αίγυπτο του στρατοκράτη Σίσι. Ο κόσμος που διαδηλώνει θυμίζει στους Άραβες ηγέτες αυτά που όφειλαν να κάνουν και δεν κάνουν ή δεν θέλουν να ξέρουν και διευρύνει το χάσμα ανάμεσα στις κυβερνήσεις και τον λαό τους. Στην Αίγυπτο δυσκολεύει τον Σίσι στο ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνιων, στο Αμμάν επαναφέρει τα συνθήματα κατά του βασιλιά που είναι το απόλυτο ταμπού για το κατεστημένο, τελικά ξαναπιάνει το νήμα που άφησαν στη μέση οι Αραβικές επαναστάσεις.

Υπάρχει λύση;

Στις 28 Ιουνίου 2014 έξι οργανώσεις της επαναστατικής αριστεράς στη Μέση Ανατολή: Επαναστάτες Σοσιαλιστές (Αίγυπτος), Ένωση Κομμουνιστών (Ιράκ), Μαχητής-μαχήτρια (Μαρόκο), Ρεύμα Επαναστατικής Αριστεράς (Συρία), Λίγκα Αριστερών Εργατών (Τυνησία), Σοσιαλιστικό Φόρουμ (Λίβανος) δημοσίευσαν μια κοινή διακήρυξη με τίτλο «Για ένα Επαναστατικό, Κοσμικό, Δημοκρατικό, Κυρίαρχο και Ανεξάρτητο Ιράκ» . Οι πέντε από αυτές είχαν ξανασυνεργαστεί πριν ένα χρόνο ενάντια στην απειλή επέμβασης στη Συρία.

Στο κείμενό τους αναλύουν με σαφή και ξεκάθαρο τρόπο την κατάσταση και το πώς κατέληξε στον σχηματισμό του Ισλαμικού Κράτους. Έχει τεράστια αξία γιατί εξηγεί από αριστερή σκοπιά και από τα μέσα πώς η ιμπεριαλιστική παρουσία οδήγησε στο Ισλαμιστικό Κράτος και γιατί αυτό είναι μια αντιδραστική εξέλιξη στην πολιτική κρίση. Κυρίως όμως, θέτει τα «διά ταύτα», τα πολιτικά καθήκοντα μέσα κι έξω από τον Αραβικό κόσμο:

«Κάθε επέμβαση στα εσωτερικά του Ιράκ από τις ΗΠΑ, το Ιράν, τη Σ. Αραβία, το Κατάρ, την Τουρκία και άλλους πρέπει να απορριφθεί, καθώς όχι μόνο είναι αντίθετη στα συμφέροντα του λαού του Ιράκ, αλλά και τροφοδοτεί την έκρηξη ενός τρομερού θρησκευτικού πολέμου... Ο ιρακινός λαός πρέπει να βρεθεί στην πρώτη γραμμή της σύγκρουσης με την αιματηρή τρομοκρατία του Ισλαμικού Κράτους αλλά και με τις “αντι-τρομοκρατικές” επιχειρήσεις εναντίον του.

Αυτό απαιτεί αυτοοργάνωση του λαού στις πόλεις, τις φτωχογειτονιές, τα χωριά, με ένοπλες λαϊκές επιτροπές και συμβούλια. Αυτό ωστόσο προϋποθέτει ένα διεθνές καθήκον, μια κινητοποίηση στη μέγιστη δυνατή κλίμακα προς υποστήριξη των Ιρακινών στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τις εχθρικές δυνάμεις και πολιτοφυλακές από τη μια μεριά και το υπάρχον δικτατορικό, μισαλλόδοξο, καπιταλιστικό καθεστώς από την άλλη, με στόχο την ανατροπή του... Η επαναστατική αριστερά και οι δημοκρατικές, φεμινιστικές και προοδευτικές οργανώσεις στον αραβικό χώρο πρέπει να συνεργαστούν για να αντιμετωπίσουν από τη μια τη σεχταριστική – θρησκευτική τακτική των αραβικών καθεστώτων και από την άλλη τις σκοταδιστικές, αντιδραστικές δεξιές οργανώσεις».8

Μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες οι σύντροφοι από τη Μέση Ανατολή προτείνουν τι χρειάζεται να γίνει για να μην πάμε σε ένα νέο σφαγείο. Από τη δική τους τη μεριά, βάζουν τις οργανώσεις τους να καλύψουν το πελώριο κενό, αυτή τη φορά από τα αριστερά, μέσα στον κόσμο που παλεύει. Για εμάς στη Δύση, η αντίθεση σε κάθε ιμπεριαλιστικό σχέδιο επέμβασης, είτε από τις ΗΠΑ, είτε μεταμφιεσμένο σε «διεθνή επέμβαση» με την Ελληνική αστική τάξη και την κυβέρνησή της σε ρόλο «προθύμου» είναι βασικό καθήκον.

Συνδυάζεται υποχρεωτικά με την αλληλεγγύη στη Γάζα και την Παλαιστίνη, με το αίτημα να κλείσουν οι βάσεις και να σταματήσει η συνεργασία με το Ισραήλ. Την ίδια στιγμή είναι αγώνας ενάντια στο ρατσισμό και την Ισλαμοφοβία, τα ιδεολογικά περιτυλίγματα της ιμπεριαλιστικής επέμβασης. Μοιάζει δύσκολο; Ανέφικτο; Αν κοιτάξουμε πού έφεραν τα πράγματα οι «ρεαλιστικές» πολιτικές αυτών που μας κυβερνούν, οι λύσεις από τη δική μας σκοπιά φαίνεται να διαθέτουν πολύ περισσότερη δύναμη, ουσία και αποτελεσματικότητα.

 Δημοσιεύτηκε στο τεύχος 106 του Περιοδικού Σοσιαλισμός από τα Κάτω