Ήταν το κόμμα του Στάλιν η λογική "μετεξέλιξη" του λενινιστικού κόμματος; Οι προπαγανδιστές που μας βομβαρδίζουν με τη θετική απάντηση, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, καλύπτουν ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Οι απολογητές του καπιταλισμού μάς βεβαιώνουν, ότι τα εγκλήματα του Στάλιν, ήταν η αναπόφευκτη κατάληξη των επαναστατικών κηρυγμάτων του Λένιν. Οι απολογητές του "υπαρκτού σοσιαλισμού" προτιμούν να σιωπούν για το Στάλιν, αλλά σίγουρα υποστηρίζουν φανατικά, ότι τα κόμματά τους είναι οι συνεχιστές του Λένιν. Η σοσιαλδημοκρατία, βεβαιώνει και αυτή, ότι το γενεαλογικό δέντρο, που διεκδικούν οι μεν και καταγγέλλουν οι δε, είναι πραγματικό.
Κι όμως τίποτα δεν απέχει πιο πολύ από την αλήθεια. Ο Σταλινισμός εδραιώθηκε μόνο με την καταστροφή του επαναστατικού χαρακτήρα του μπολσεβίκικου κόμματος σε όλα τα επίπεδα: Στο επίπεδο των σχέσεών του με την εργατική τάξη, στο επίπεδο των δεσμών του με την εργατική πρωτοπορία και στο επίπεδο της μαρξιστικής θεωρίας και των επαναστατικών αρχών του. Αν ορίσαμε το λενινιστικό κόμμα σαν κόμμα της επανάστασης, της εργατικής πρωτοπορίας και του διαλόγου με την τάξη, η σταλινική γραφειοκρατία πάτησε πάνω στην εξατομικοποίηση της εργατικής τάξης, της διάλυση της εργατικής πρωτοπορίας και τη φυσική και ιδεολογική εξόντωση των επαναστατών.
Δεν θα επαναλάβουμε εδώ πώς χάθηκε η επανάσταση στη Ρωσία. Θα υπογραμμίσουμε μόνο τις τομές ανάμεσα στους μπολσεβίκους και στο κόμμα της γραφειοκρατίας.
Η πρώτη τομή είναι η καταστροφή των δεσμών με την εργατική τάξη, μέσα από τον αποδεκατισμό της στον εμφύλιο πόλεμο που εξαπέλυσαν οι "Λευκοί" και οι μεγάλες δυνάμεις μετά τη νίκη της ρώσικης επανάστασης το 1917. Η μείωση του πληθυσμού των πόλεων, η πτώση της βιομηχανικής παραγωγής, το σκόρπισμα των εργατών στην ύπαιθρο σε αναζήτηση τροφής και επιβίωσης, πήραν τεράστιες διαστάσεις. Το κόμμα της εργατικής τάξης βρισκόταν μετέωρο στην εξουσία, με τα προλεταριακά στελέχη του αποκομμένα από τα ματωμένα και πεινασμένα ταξικά ορμητήριά τους. Οι δεσμοί χαλάρωσαν περισσότερο με την απόφαση του Στάλιν, να "ενισχύσει" το κόμμα με νέα μέλη, με μαζικές στρατολογίες "συμπαθούντων", που απλά διευκόλυναν τους μόνιμους μηχανισμούς να ελέγχουν τη ζωή του κόμματος, κατασκευάζοντας πλειοψηφίες κατά βούληση.
Η δεύτερη τομή είναι η επίθεση του Στάλιν ενάντια στην εργατική πρωτοπορία, με εκστρατείες για εργασιακή πειθαρχία, εκπλήρωση της νόρμας και παραγωγική "άμιλλα" (Σταχανοβισμός, κλπ). Μέσα στα εργοστάσια, οι πρωτοπόροι εργάτες όχι μόνο χάνουν τη δυνατότητα να προστατεύουν το βιωτικό επίπεδο της τάξης (πχ με το δικαίωμα των συνδικάτων να καθορίζουν τα μεροκάματα), αλλά κυριολεκτικά διασκορπίζονται σε μια διαχείριση εξατομικοποίησης των εργατών και καταστολής κάθε αντίστασης στους ρυθμούς που επιβάλλει το πλάνο. Το κόμμα πια δεν παρουσιάζει την εικόνα μιας, έστω και ξεκομμένης εργατικής πρωτοπορίας, που πασχίζει να ελέγξει την γραφειοκρατία (όπως το περιγράφει ο Λένιν στα τελευταία του κείμενα), αλλά της γραφειοκρατίας, που έχει πάρει στον έλεγχό της το κόμμα και επιτίθεται να διαλύσει κάθε εστία αντίστασης των πρωτοπόρων εργατών.
Η τρίτη τομή, και κυριολεκτικά η χαριστική βολή, είναι το κύμα τρόμου ενάντια στην αριστερή αντιπολίτευση και τα παλιά στελέχη των μπολσεβίκων, με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τις Δίκες της Μόσχας. Η παλιά Κεντρική Επιτροπή των μπολσεβίκων εξοντώνεται φυσικά στα εκτελεστικά αποσπάσματα και τις εξορίες, σαν απαραίτητο συμπλήρωμα στην ολοκληρωτική ιδεολογική εξόντωση του μπολσεβικισμού. Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία της οικοδόμησης του πανίσχυρου κράτους, που "θα φτάσει και θα ξεπεράσει" τη Δύση, κωδικοποιείται κάτω από το μανδύα του μαρξισμού-λενινισμού. Το κόμμα της επανάστασης έχει κατεδαφιστεί και πάνω στα ερείπιά του στέκεται το κόμμα του κρατικού καπιταλισμού, που φιλοδοξεί να εκπληρώσει την αποστολή της αστικής τάξης για ταχύρρυθμη συσσώρευση στις πλάτες των εργατών και των αγροτών.
Οι ίδιες τομές υπάρχουν και στα κομμουνιστικά κόμματα, τμήματα της Τρίτης Διεθνούς. Τα σταλινικά ΚΚ δεν είναι η φυσική "μετεξέλιξη" των προσπαθειών της Κομμουνιστικής Διεθνούς να χτίσει επαναστατικά κόμματα, αλλά η άρνησή τους. Με τη μετατροπή της Διεθνούς σε φορέα υπεράσπισης της "σοσιαλιστικής πατρίδας" και ιδιαίτερα με τον προσανατολισμό των ΚΚ σε συμμαχίες με αστικές πολιτικές δυνάμεις στα "Λαϊκά Μέτωπα" στη δεκαετία του 1930, η διαδικασία για τη συγκρότηση της Τρίτης Διεθνούς σε επαναστατικά εργατικά κόμματα δέχεται συνεχή χτυπήματα, ενώ αντίθετα ενισχύονται οι ρεφορμιστικές τάσεις. Οι επεμβάσεις των ισχυρών μηχανισμών του σταλινικού κόμματος-κράτους βοηθούν στην εκκαθάριση των στοιχείων που αντιστέκονται σ' αυτή την πορεία, ενισχύουν τη δημιουργία γραφειοκρατικών μηχανισμών ελέγχου μέσα στα ΚΚ, κάτω από ηγεσίες που χαρακτηρίζονται από την εξάρτησή τους από τις επεμβάσεις της Μόσχας. Οι γραφειοκρατικές τάσεις ενισχύονται από τον προσανατολισμό στις συνεργασίες με τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία και τον κοινοβουλευτισμό. Και όλ' αυτά σε μια περίοδο διεθνούς οπισθοχώρησης του εργατικού κινήματος.
Τα σταλινικά κόμματα που διαμορφώθηκαν απ' αυτή τη διαδικασία διαφέρουν σε όλα τα επίπεδα με το λενινιστικό κόμμα.
Στρατηγική τους δεν είναι η ανατροπή του αστικού κράτους με την προλεταριακή επανάσταση, αλλά η κατάκτηση του κράτους και η διαχείρησή του. Κυρίαρχο στοιχείο μέσα τους δεν είναι η εργατική πρωτοπορία, αλλά μια μικροαστική γραφειοκρατία δομημένη ιεραρχικά, κατ' εικόνα και ομοίωση της ιεραρχικής δομής του αστικού κράτους, το οποίο φιλοδοξεί να διαχειριστεί. Και η σχέση της με την εργατική τάξη είναι αθεράπευτα γραφειοκρατική, στηρίζεται στην παθητική αποδοχή από τη μεριά των εργατών μιας συνδικαλιστικής και κοινοβουλευτικής ηγεσίας, που τους εκπροσωπεί, αλλά μπαίνει σε κρίση όταν η ίδια η εργατική τάξη μπει σε κρίση. Παντού όπου η ίδια η εργατική τάξη μπήκε στο προσκήνιο, οι προσπάθειες των σταλινικών ΚΚ να αποκαταστήσουν την ισορροπία του κράτους και να συγκρατήσουν την τάξη στα πλαίσια ενός νέου συμβιβασμού με τις αστικές πολιτικές δυνάμεις, κατέληξε σε τραγωδίες ή νέα περιθωριοποίηση -στη Γαλλία και την Ισπανία το 1936, στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Γαλλία μετά την απελευθέρωση, στην Πορτογαλία το 1975 και σε πιο περιορισμένη κλίμακα στη μεταπολίτευση της Ισπανίας και της Ελλάδας την ίδια περίοδο.
Όσοι λοιπόν καταφεύγουν στο φθηνό επιχείρημα ότι η προσπάθεια να οικοδομηθεί ένα λενινιστικό κόμμα είναι μια προσπάθεια αναπαραγωγής του ΚΚΕ, καταδικασμένη σαν το Σίσυφο να καταλήξει στο ίδιο σταλινικό κατασκεύασμα, επαναλαμβάνουν ένα ψέμα που η μόνη πηγή της αληθοφάνειάς του είναι η προπαγάνδα των αστών και των ίδιων των σταλινικών ότι ο Λένιν ήταν ο προπάτορας του Στάλιν.
Πάνος Γκαργκάνας Κόμμα, Τάξη, Κίνημα - Ο Λένιν στον 21ο αιώνα
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου