Η τέχνη της αντίστασης






Ο Βίλεμ Αροντέους γεννήθηκε το 1895, ήταν γιος σκηνογράφων, και μεγάλωσε στο Άμστερνταμ σαν ένα από τα έξι παιδιά τους. Σε μικρή ηλικία έδειξε ενδιαφέρον για την τέχνη και τη συγγραφή, που οι γονείς του ενθάρρυναν, και για την ομοφυλοφιλία, αλλά δεν ενθαρρύναν καθόλου.

Από τα 17 του ήταν ανοιχτά ομοφυλόφιλος και αρνούνταν να κρύβει τη σεξουαλικότητά του. Εκείνα τα χρόνια η ομοφυλοφιλία ήταν νόμιμη στην Ολλανδία. Παρ' όλα αυτά, όταν έκλεισε τα 18, οι γονείς του τον πέταξαν έξω απ' το σπίτι για να τα βγάλει πέρα μόνος του. Έζησε μέσα στη φτώχεια, χωρίς όμως να χάσει τον ενδιαφέρον του για τη ζωγραφική και το γράψιμο.

Η πρώτη του επιτυχία ήταν όταν τον προσέλαβαν να κάνει μια τοιχογραφία στο Δημαρχείο του Ρότερνταμ. Το ύφος ήταν μια νεωτεριστική ερμηνεία της κλασικής Ολλανδικής παράδοσης -λίγο Πικάσο, λίγο Ρέμπραντ. Παράλληλα με την επιτυχία του στη ζωγραφική καθιερώθηκε και ως συγγραφέας διηγημάτων και βιογραφιών από το 1938 και μετά.

Το πιο διάσημο έργο του ήταν η βιογραφία του Ολλανδού ζωγράφου Ματτάις Μάρις που είχε πάρει μέρος στην Παρισινή Κομμούνα του 1871. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 ο Αροντέους έμενε με το σύντροφό του Γιαν Τίασον και ήταν ένας αναγνωρισμένος ζωγράφος και συγγραφέας.

Όμως η απειλή του Ναζισμού ορθώνονταν πέρα απ' τα σύνορα κι ένα φασιστικό κόμμα στην Ολλανδία, το Εθνικό Σοσιαλιστικό Κίνημα (NSB), είχε κερδίσει έδρες στη Γερουσία και να οργάνωνε βίαιες επιθέσεις στην Αριστερά και στους Εβραίους.

Το NSB έφτασε στο αποκορύφωμα της εκλογικής του δύναμης το 1935, συγκεντρώνοντας το 8% των ψήφων και εκλέγοντας 2 γερουσιαστές. Μετά από σκληρή αντιπολίτευση έπεσε στο 4% το 1937. Στη διάρκεια της Κατοχής της Ολλανδίας από τους Γερμανούς Ναζί από το 1940 και μετά, όλα τα κόμματα κηρύχθηκαν παράνομα εκτός από το NSB. Παράνομη κηρύχθηκε και η ομοφυλοφιλία και άρχισαν να τίθενται σε ισχύ αντισημιτικοί νόμοι.

Κάποιοι στο Ολλανδικό καθεστώς συνιστούσαν να κρατηθούν χαμηλοί τόνοι, πιστεύοντας ότι έτσι οι Γερμανοί θα διοικούσαν πιο φιλελεύθερα και δεν θα επέβαλλαν τους ίδιους νόμους που είχαν επιβάλει στη Γερμανία. Ο Αροντέους, από την άλλη, αντιτάχθηκε με πάθος στους Ναζί από την πρώτη στιγμή και παρότρυνε τους καλλιτέχνες του περιβάλλοντός του να αντισταθούν. Ήταν από τους πρώτους που εντάχθηκαν στην Ολλανδική Αντίσταση, χρησιμοποιώντας το καλλιτεχνικό του ταλέντο για την πλαστογράφηση ταυτοτήτων για Εβραίους.

Την άνοιξη του 1941 άρχισε να εκδίδει ένα έντυπο που σκοπό είχε να ξεσηκώσει τους καλλιτέχνες στην αντίσταση. Είχε συνειδητοποιήσει σχεδόν πρώτος απ' όλους ότι η Ναζιστική πολιτική της καταγραφής όλων των Εβραίων στις τοπικές αρχές δεν αφορούσε την ασφάλειά τους, όπως ισχυρίζονταν, αλλά τη διευκόλυνση της απέλασής τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Παρότρυνε όλους τους καλλιτέχνες να κρύβουν Εβραίους και βοήθησε στο να προμηθευτούν με πλαστά έγγραφα.

Το 1942 άρχισε να εκδίδει το περιοδικό 
Branderisbrief, που αντιτάσσονταν στα διατάγματα των Ναζί για την κουλτούρα και καλούσε όλους τους καλλιτέχνες να αντισταθούν. Το 1943 αυτή η έκδοση συγχωνεύτηκε με το παράνομο περιοδικό De Vrije Kunstenaar (Ελεύθερος Καλλιτέχνης) κάτω από τη διεύθυνση του γλύπτη Γκέριτ Βαν ντερ Βέεν και άλλων διανοούμενων. Μαζί υποκίνησαν μαζική αντίσταση ενάντια στη Ναζιστική Κατοχή.

Αλλά ο Αροντέους δεν πίστευε ότι αρκούσαν αυτά τα καλέσματα. Η φυσική αντίσταση ήταν πιθανή και αναγκαία αν οι διάφορες αντιστασιακές ομάδες ήθελαν να αποτρέψουν τον αφανισμό των Εβραίων και να στείλουν ένα σαφές μήνυμα προς όλες τις κατευθύνσεις.


Ίδρυσε μια μικρή ομάδα που ανέλαβε πιο άμεση δράση - η κατάσταση γινόταν επείγουσα. Οι Ναζί συστηματικά συνέκριναν τα ταυτοποιητικά έγγραφα με τα μητρώα που φυλάσσονταν από τα τοπικά συμβούλια, και είχαν αρχίσει να εντοπίζουν τα έγγραφα που είχαν πλαστογραφηθεί για την προστασία των Εβραίων πολιτών.

Ο Αροντέους αποφάσισε ότι το καλύτερο σχέδιο ήταν η ανατίναξη του Γραφείου Δημοσίων Εγγράφων του Άμστερνταμ για να μην μπορούν πλέον οι Ναζί να συγκρίνουν τα έγγραφα. Γι' αυτό το σκοπό συγκρότησε μια ομάδα που στην πλειοψηφία τους ήταν γκέι φίλοι του, ο ράφτης Σιόερντ Μπάκερ, ο συγγραφέας Γιόχαν Μπράουερ) και η καλύτερη του φίλη, η ανοιχτά λεσβία Φρίντα Μπελιφάντε, τσελίστα και διευθύντρια ορχήστρας.

Το βράδυ της 27ης Μαρτίου 1943 ανατίναξαν και κατέστρεψαν το Ληξιαρχείο του Άμστερνταμ, παρακωλύοντας το έργο των Ναζί για τον εντοπισμό των εγγράφων των Εβραίων ώστε να προχωρήσουνε σε διωγμούς τους στα στρατόπεδα εξόντωσης.

Δεν είναι ακόμα γνωστό πώς, αλλά η Γκεστάπο βρήκε τα ονόματα των μελών της ομάδας σχεδόν αμέσως και τους συνέλαβε όλους. Δώδεκα μέλη της ομάδας εκτελέστηκαν, ανάμεσά τους και ο Αροντέους. 

Μετά την ανακοίνωση της ποινής είπε στο δικηγόρο του: "Πρέπει ο κόσμος να μάθει πως οι ομοφυλόφιλοι δεν είναι δειλοί".

Πρέπει ο κόσμος να μάθει πως οι ομοφυλόφιλοι δεν είναι δειλοί

Σχόλια